Evet güldük eğlendik havuzda bol bol yüzdük ama havuzun tıpası delindi suyu bitti. Havuz gazetelerini dağıtacak kamu kurumu da kalmadı, uçak da.
O zaman biraz ciddi konulardan konuşmanın zamanı gelmiştir.
Türkiye dünyanın hemen tamamı gibi, iktisadi faaliyeti duran ülkeler kategorisine girmiştir.
İktisadi faaliyetin tanımını ülke yöneten herkes bilir. Çünkü ülkeleri genelde yüksek öğrenim görmüş kadrolar yönetir. Üniversitelerin ilk senesinde ekonomiye giriş dersi vardır. Herkes ekonomiye giriş dersi alır ve ekonominin kuralları hakkında bilgi sahibi olur.
İktisatla haşır neşir olan herkes bilir ki, insanın diğer tanımı da Homo Economicus’tur,
Peki Homo Economicus’un asıl özelliği nedir?
Homo Economicus’un olumsuz kullanımında bu kâr odaklılık olsa da, pratik anlamı sürdürülebilirlik ve herkesin (üretici, tüketici ve diğer tüm bileşenlerin) buna göre hareket ettiği yapıdır.
Homo Economicus gibi yine özgün bir kavram olan Ceteris Paribus da, iktisat mesleğine yatkın olanların gayet iyi bildiği bir diğer ifadedir.
Bu da diğer her şey sabitken demektir.
İktisattan hiçbir şey anlamasanız, hayatınızda hiç üniversite görmeseniz de, diğer herşeyin sabit olmadığı günlerden geçtiğimizi teşhis edebilirsiniz.
Bunun için sadece kafanızı kaldırıp camdan dışarı bakmanız kafidir.
Dünyanın en büyük metropollerinden birinde yaşıyoruz. Şehir desen değil, ülke desen hiç değil. Ama şu anda iktisadi hayat bütünüyle durmuş durumda.
Örneğin sadece şehir içi yolcu taşımacılığı sektöründeki durgunluk bile binlerce aileyi gelirsiz bırakmıştır.
Buna ekleyeceğimiz bir çok sektör mevcuttur.
Hayat durmuştur.
Hayatın durduğu bir dünyada homo economicustan söz edemeyiz. Ekonomiden de söz edemeyiz.
İktisat derslerinde yine sıkça değinilen bir anekdot da cennette ekonomik faaliyete neden ihtiyaç duyulmadığına dairdir.
Bu aslında insanların zihnindeki cennet kurgusuna ilişkin bir durumdur.
Cennetin tasviri insanların çalışmadan herşeye ulaşabildikleri yer değil midir?
Sonuçta dünyada cennet vaatleri ne denli cazip olursa olsun, kimse cennette olduğumuza ikna edilemez. Öyleyse ekonomiye çalışmaya ve üretmeye ihtiyaç vardır.
Peki bütün bunlardan yoksun olunduğunda insan hayatını ne şekilde idame edebilir?
Avrupa Birliğinin 750 Milyar Avrolulk desteğini yazmıştık.
ABD 1 Trilyon Dolarlık paketle sisteme müdahale ediyor.
İngiltere’de herkes maaşının %80’ini devletten alacak.
Dünyanın en zengin 3 bölgesi yangının boyutunu ortaya koyan adımlar atıyor. Bahsedilen bir şaka değil.
Devletin vergiden feragat etmesi değil söz edilen. Çatır çatır para vermesi. Çil çil paralarla gelir üretmeyen ekonominin değirmenini döndürmesi.
Daha önce de sözünü etmiştik. Devlet tam da bu görevi yerine getirmek için vardır.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti çok acil olarak tıpkı AB, ABD ve İngiltere gibi çalışan maaşlarını, ekonomik aktivite yokluğu nedeniyle hasıl olan özel kesim kayıplarını telafiye mecburdur.
Devletin varlık sebebi zaten vatandaşı tam da bu anda ve bu zamanda korumaktır.
Vatandaşın iktisadi faaliyet yapamaz olduğu bir dönemde devletin acilen bu alanı düzenlemesi gerekmektedir. Hiçbir gerekçe ve koşul devleti bu görevinden alıkoyamaz ya da onu bunu yapmaktan geri bırakamaz.
Bu itfaiyenin yangın söndürmesi, belediyenin çöpleri toplaması, doktorların hastaları iyileştirmesinden farksızdır.
Devlet işler yoluna girdiğinde ödediği her kuruşu geri alabilecek cebri güce sahiptir.
Ancak bugün devletin verme zamanıdır.
Hiçbir iktisat teorisi bugün bireyleri ve şirketleri var olmayan bir ekonomik aktivitenin içinde, taahhütlerini yerine getirmeye zorlayamaz.
Devletin tek bir tanımı varsa bugün o tanımın içini doldurma zamanıdır.
Devletin duran ekonomik aktivitede insanlara destek olmak dışında tek bir görevi dahi yoktur.
Görevini devletimize hatırlatmamıza gerek de yoktur.
