15.10.2018 Pazartesi
Gelenek, bir menkıbe ile ayet ve hadisteki mesajı ?Kur´an´ın kullandığı kıssa metodu ile- aktarma hususunda çok başarılıdır. Çeşitli konuları halkın anlayabileceği bir düzeye çekmek için camilerde Mesnevi dersleri yapılmış; çocuklara, camide cüz talimi yaptıktan sonra, her gün Bostan ve Gülistan´dan hikâyeler okutulmuştur. Ayet ve hadis okumak yerine bu mesajların kıssayla verilmesinin sebebi hadislerin ya da ayetlerin yanlış anlaşılmasından duyulan endişe olabilir. Bu durum hürmet cihetinden de düşünülebilir. Ben de öğrencilere anlattığım derslerde bu kıssaların faydasını gördüm. Ancak belirtmeden edemeyeceğim bu kıssaların kaynağı tamamen büyüklerimden duyduğum şifahi aktarıma dayanıyor. Yani mektepten alınamayan bir irfandan bahsediyorum.
Bu sözlü gelenek, gece yatmadan önce okutulan ya da yemekten sonra okunan bir dua ile çocukların gönlünde iman ateşini filizlendirmeyi başarmıştır. Bugün bir programa denk geldim ve her kesimden, her görüşten insanın bu dualar hakkında olumlu kanaatlere sahip olduğunu fark ettim. Çocukluğumda uykuya dalmak üzereyken okunan bazı duaların, Balkanlar´da ve Anadolu´da çeşitli tarikleriyle yaygın olduğunu görmüş oldum.
Büyüklerinizin sesinin kulaklarınızda yankılanmasına vesile olacak belki de ?çok tanıdık geliyor? diyebileceğiniz bazı dualarını aktarmak istiyorum:
Yattım Allah,
Kaldır beni
Nurlara daldır beni,
Canım tenden ayrılırken
İmanımla gönder beni
Ağzı mühür, dili taş.
Ben gafil, sen yoldaş.
Çıktım gittim gök kapısına,
Dediler niye geldin?
Hz. Ali´ye geldim.
Hz. Ali namazda,
İki eli duada.
Bu cennet içinde bir ağaç bitmiş.
Kökü miskamber,
Yaprağı Kur´an.
Bu duayı yedi kere bilip okuyan,
Cennet helal,
Cehennem haram.
Yattım Allah
Kalkarım inşallah
Kalkamazsam la ilahe illallah Muhammeden Rasulüllah
Kuzu gibi yattım koç gibi kaldır
Başka bir versiyon:
Yattım taş gibi
Kaldır kuş gibi
Bir başka versiyon
Yattım Allah kaldır beni
Sağ yönüme döndür beni
Eğer gaflette ölürsem
İman ile gönder beni
Bir başkası:
Yattım Allah kaldır beni
Sağ yanıma döndür beni
Yatar da kalkamazsam
İmanımla gömdür beni
Yattım sağıma döndüm sonuma
Melekler şahit olsun dinime imanıma
Yattım Allah kalkarım inşallah
Kalkarsam da kalkmazsam da
Eşhedüenleilaheillallah
Ananemler Balkan göçmeni, Balkanlar´daki Bektaşi etkisinden mülhem olduğunu düşünüyorum ananemin duasında Hz. Ali (ra) yer alıyor, duanın bazı versiyonlarında ise Hz. Muhammed´e (sas) geldim şeklinde geçiyor.
Başka bir yemek duası ise şu şekilde:
Euzu billahi mineşşeytanirracim bismillahirrahmanirrahim
Elhamdülillah elhamdülillah et´amena ve sekamena
Devlet-i celilullah bereket-i Halilullah
Şefaat ya Rasulallah
Hanelere bereket mevtalara rahmet
Erenlerden evliyalardan şefaat Ya Rasulallah
Bu sofra nur, kaza bela dur
Artsın eksilmesin, taşsın dökülmesin
Bu sofrada yemek yiyenler ebedi yoksulluk yüzü görmesin
el-Fatiha mea´s salavat
Sözlü kültürde şifahen aktarım esastır, bunları kutsalla temas kurabilmiş nesillerin bize taşıması, kulağımıza çalması mühimdir. Belki birileri bu duaların farklı tariklerini toplar, yazıya aktarır ve biz de istifade ederiz.
Kaynak: dunyabizim.com