02.11.2018 Cuma

Çocuk edebiyatı ve çocuklar için hazırlanan kitaplar arasında bazı farklar vardır. Bu fark, kitapların satış potansiyelini en verimli şekilde değerlendirmek için yayınevlerinin yaptıkları girişimlerle belirgin hale gelir.

Ülkemizde çocuk kitapları yayınlayan yayınevleri için en karlı satış stratejisi kitabı okullarda satabilmektir. Bu, hazırlanan çocuk kitaplarının edebi yanından çok, eğitsel bir taraf taşımasını gerekli kılar. Çünkü bir kitabın alınması için o okulun öğretmenleri ve idarecileri onay vermelidir. Bu takdirde o kitaplar çocuklarla buluşabilir. Dolayısıyla kitap bir nevi yardımcı ders kitabı olma yoluna girer. Çocuk kitaplarının arkasına eğitsel sayfalar eklenmesinin de hikmeti budur.

Elbette çocuk edebiyatını seven, iyi edebiyatın tadını bilen öğretmenler, daha özgür seçimlere aracı olabilecektir. Ama yayınevlerindeki yaygın olan davranış, öğretmenlere sevdirebilecekleri kitapları tasarlamak ve yazdırmak eğilimindedir. Böylece, eğitsel bakış açısı iyi edebiyatı baskılar ve iyi çocuk edebiyatı metinleri yazabilecek yazarlarımız eğitim camiamızın kalemtıraş gibi derslerde kullanabileceği malzemeler üreten küçük esnaflara dönüşür. Yerli çocuk edebiyatı yazarları telif alabilmek için bu satış stratejisine uyum sağlamak zorundadır.

Yerli çocuk edebiyatı da desteklenmeli

Burada yabancı çocuk kitaplarının açtığı bir yol, çok satanların oluşturduğu bir rol model yok değil. Eğer Saftirik kitapları çok satıyorsa, yayınevleri yerli Saftirik kitabı yazacak yazarlara seriler halinde kitap siparişleri verir. Eğer vampir kitapları çok satıyorsa, yerli vampir kitapları sipariş etmek, eğer dedektif kitapları çok satıyorsa? Burada duralım. Yayınevlerinin ayakta durmak için bu stratejileri uygulamak zorunda olduğu bir gerçek. Peki, yerli çocuk edebiyatı yazımını desteklemek de gerekmez mi? Bunu kim yapacak?

Bir çocuk kitabında maliyeti artıran unsur, önce ressam telifi, tasarım, yazar telifi, elbette baskı ve kâğıt masraflarıdır ve vergilerdir. Çocuk kitaplarının resim maliyetlerini nasıl düşürebiliriz diye düşünen editörler yabancı çocuk kitaplarını basmayı ya da resimleme teliflerinin daha düşük olduğu 3. dünya ülkesi çizerlerine kitap resimletmeyi düşüneceklerdir.

Gerçek şu ki birilerinin çocuklar için çocuk edebiyatını desteklemek adına adım atması gerekmekte. Mesela zengin bir adam çıksa ve her yıl 1000 çocuk kitabı çizerine verilmek üzere bir fon oluştursa ve bir jüri bu işi organize etse. Aynı şey çocuk edebiyatı yazarları için de geçerli, keşke bir zengin çıksa ve ülkesinin çocuk edebiyatı yazarlarını teşvik etmek için böyle bir fon kursa. Bu tür destekler sektörün satış odaklı ürettiği saçma sapan çocuk kitapları çöplüğünden nefes alacak bir alan ortaya çıkartabilse.

Kurulan sistem kişilerden bağımsız olmalı

Bunu Kültür Bakanlığı ve mesela belediyeler yapamaz mı? Çocuklar için iyi şeyler yapılmasının önündeki üç beş engeli aşacak adımlar atılamaz mı? Avrupa ülkelerinde var olan teşvik uygulamaların bizim ülkemizde neden yapılamadığının bir izahı var mıdır? Haksızlık etmeyelim. Geçtiğimiz yıllarda Kültür Bakanlığı yazarlara verilmek üzere böyle destekler açtı. Ama iki sene sonra bu destekleri yazarlar yerine yayınevlerinin seçtiği kitaplara yöneltti. Şimdi bu geri adım neyi çözmüş oldu? Yayınevine destek başka bir problemin çözümü. Bunu da yap, diğerini de yap.

Sinema sektöründe örneğin çok daha büyük paraların destek için dağıtılabiliyorken, neden kitaplar için bu yapılamadı? Kurulan bir sistemin, kişilere bağlı olmaksızın yürütülebilmesini organize edebilecek bir akıl neden bulunamaz? Çocuklar için iyi bir şey yapmanın, iyi çocuk edebiyatı örneği kitaplar basılmasının önündeki engellerin aşılması mümkün mü?