Çin ve İran'ın, Çin'in enerji ve diğer sektörlere milyarlarca dolar yatırım yapmasının önünü açan ve Trump yönetiminin, Tahran'ı tecrit etme politikasının altını oyma potansiyeli taşıyan, geniş kapsamlı bir ekonomi ve güvenlik işbirliği anlaşmasında sona yaklaştığı belirtiliyor.
Peki, anlaşma metni taslağında neler öngörülüyor ve tepkiler ne oldu?
New York Times'ın edindiği 18 sayfalık taslak anlaşma metnine göre, Çin'in İran'da bankacılık, telekominakyon, limanlar, demiryolları ve onlarca diğer farklı projedeki varlığının çok büyük oranda artırılması öngörülüyor
Bunun karşılığında da İranlı bir yetkili ve bir petrol tüccarının anlattıklarına bakılırsa, Pekin yönetimi gelecek 25 yıl boyunca, düzenli bir şekilde indirimli İran petrolü satın alacak.
Anlaşmada ne tür projeler var?
Belgede, derinleşen bir askeri işbirliğinden de bahsediliyor. Ortak eğitim ve tatbikatlar, ortak araştırma ve silah geliştirme ile istihbarat paylaşımı öngörülüyor
Bunların hepsinin de "terörle mücadeleyle, insan kaçakçılığı ve sınır aşan suçlarla mücadele için" yapılacağı vurgulanıyor.
Telif hakkıGETTY IMAGES
Image captionZarif, nihai onayı parlamentonun vereceğini söylüyor.
Anlaşma taslağında, milyonlarca İranlı'nın yaşamına dokunacak, havalaanları, yüksek hızlı trenler ve metrolar gibi yaklaşık 100 proje var. Çin, İran'ın kuzeybatısındaki Maku'da ve Şattül Arap'ın İran Körfezi'ne döküldüğü Abadan'da ve Körfez'deki Keşm Adası'nda serbest ticaret bölgeleri oluşturması planlanıyor.
Uzlaşmada ayrıca, 5G altyapısı, Çin'in yeni küresel yer belirleme sistemi Beidou ve İran yetkililerine internetin kontrol edilmesinde yardım öngörülüyor.
Anlaşma nasıl gündeme geldi?
Çin lideri Şi Jinping'in ilk olarak dört yıl önce İran'a yaptığı bir ziyarette önerdiği ortaklık, İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif'e göre geçen hafta Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin kabinesi tarafından onaylandı.
İranlı yetkililer, açıkça Çin ile bir anlaşmanın gündemde olduğunu söyledi, ancak uzlaşma henüz İran Parlamentosu'nın onayına sunulmadı ve kamuoyuna açıklanmadı.
Bu durum da, hükümetin Çin'e ne ölçüde taviz vermeye hazırlandığı konusunda soru işaretleri oluşturdu.
Çinli yetkililer de anlaşmanın koşullarını kamuoyuna açıklamadı ve Şi yönetiminin anlaşmayı onaylayıp onaylamadığı, onayladıysa da ne zaman duyuracağı belirsiz.
Çin-ABD ilişkilerine olası etkileri ne olur?
Anlaşma, taslak metindeki gibi hayata geçerse, kötüleşen Çin-ABD ilişkilerinde yeni bir fay hattı yaratabilir.
Anlaşma aynı zamanda, Trump yönetiminin İran'a karşı yürüttüğü agresif politikaya büyük bir darbe vurulması anlamına geliyor.
Image captionAnlaşma taslağında, Çin'in İran'dan indirimli petrol alması öngörülüyor.
ABD'nin ekonomik durgunluk ve koronavirüs kriziyle uğraştığı ve uluslararası alanda daha da izole olduğu bir dönemde, Pekin'in Amerika'nın zayıflıklarını sezdiği belirtiliyor.
Anlaşma taslağının, birçok ülkenin tersine Çin'in kendisini ABD'yi görmezden gelecek ve Washington'ın olası cezalandırmalarına karşı koyacak güçlü gördüğünü gösterdiği belirtiliyor.
Anlaşma taslağının giriş cümlesinde "İki kadim Asya kültürü, benzer perspektiflere ve birçokvamı ikili ve çok taraflı çıkarlara sahip, ticaret, ekonomi, siyaset, kültür ve güvenlik alanlarındaki iki ortak, birbirlerini stratejik ortak olarak değerlendirecek" deniliyor.
Devamı >>>
