İngiltere´de yayımlanan Guardian gazetesi ve İngiltere merkezli vatandaş gazeteciliği sitesi Bellingcat´in ortak araştırması, Çin´in Doğu Türkistan Özerk Bölgesi´nde 2016-2018 yılları arasında en az 31 caminin ve 2 türbenin, Çin makamlarının emriyle tamamen ya da kısmen yıkıldığını gösteriyor.
Araştırma kapsamında aralarında İmam Asım Türbesi´nin de bulunduğu 91 ibadet yeri ve diğer dini mekanın eski ve yeni uydu görüntüleri incelendi. Gazeteye göre, bu süre içinde 31 camide ve 2 türbede ciddi hasar tespit edildi.
15 caminin ve 2 türbenin buldozerle tamamen yıkıldığı belirtiliyor. Diğer camilerin de kulübelerinin, kubbelerinin ve minarelerinin yıkıldığı görüldü. Bölge sakinlerinin ifadeleri doğrultusunda yapılan incelemede kubbesi ve minaresi olmayan dokuz caminin daha yıkıldığı anlaşıldı.
Çin yönetimi, "radikal İslam´la mücadele" adı altında, çoğunluğu Uygur Türkü olan Müslümanların yaşadığı bölgede baskı politikası uyguluyor. Bu çerçevede 1.5 milyon kadar Uygur Türkünün Çin Komünist Partisi ideolojisinin empoze edildiği gözetim kamplarına gönderildiği belirtiliyor. Çin yönetimi, "yeniden eğitim programı" adı verilen bu kamplarla ilgili iddiaları reddediyor.
"Belki de binlerce cami yıkıldı"
İnsan hakları örgütleri ve araştırmacılar bu bölgelerde yüzlerce hatta binlerce caminin yıkıldığını söylüyordu.
Ancak Çin yönetiminin bu bölgelere gazeteciler ve bağımsız araştırmacıları sokmaması ve bölge sakinlerini izlemesi çoğu küçük köy camileri olan bu dini mekanlara ilişkin iddialar kanıtlanamadı.
İmam Asım ve Caferi Sadık türbeleri
Uygur Türkleri, Hotan´da çölün ortasındaki İmam Asım Türbesi´ni 3 kez ziyaret etmenin Hacca gitmeye eş olduğuna inanıyor. Guardian´a göre, şimdi türbenin etrafındaki tüm yapılar yıkılmış durumda.
Uydu görüntüleri, çölde 70 kilometre yürüyerek ulaşılan ve bölgede İslam´ın yayılmasına öncülük eden İmam Caferi Sadık için inşa edilen türbenin de yerle bir edildiğine işaret ediyor. Türbenin Mart 2018´de yıkıldığı tahmin ediliyor. Bu ayki uydu fotoğrafları türbenin çevresindeki yapıların da yıkıldığını gösteriyor.
Doğu Türkistan´ın güneyindeki en büyük cami olan Kargılık Camii´nin 2018´in ikinci yarısında yıkıldığı belirtiliyor.
Hotan´da 1200´lü yıllarda inşa edilen Yutian Aitika Camii´nin ise 2018´in sonlarına doğru imha edildiği düşünülüyor.