Son yıllarda cezaevlerine girememiş kitapların çeşitliliği değme kütüphanelere taş çıkaracak nitelikte. Küçük Prens'ten Robinson Crusoe'ya, Toprağın Şarkısı'ndan Vakayiname'ye,
Seher'den Sefiller'e, Türkçe Sözlük'e birçok kitabın cezaevlerine girmesine izin verilmedi. Kiminin bir gerekçesi bile yok, kimi “şifreli ve kontrolsüz haberleşilme” ihtimali doğurabilir diye, kimi kurum güvenliğini tehlikeye düşürebileceği sebebiyle cezaevlerine alınmıyor. Bazen tutuklu yazarının kendi kitabına erişimine bile izin verilmiyor.
Amerikan Kütüphane Birliği ve Uluslararası Af Örgütü'nün teşvikiyle 1982 yılından bu yana 22-28 Eylül haftası Yasaklı Kitaplar Haftası (Banned Books Week) adıyla yasaklanmış kitaplara dikkat çeken ve okuma özgürlüğünü vurgulayan bir kampanya yapıyor. Biz de K24 olarak son yıllarda Türkiye’deki cezaevlerinde çeşitli sebeplerle yasaklanmış ve cezaevlerine girişi engellenmiş kitaplardan basına yansıyanlardan bir okuma listesi hazırladık. Sansürün, yasaklı kitapların olmadığı okuma özgürlüğünün kısıtlanmadığı bir Türkiye ve dünya dileğiyle.
Yasaklayan kurum: Van Yüksek Güvenlikli Cezaevi Yönetimi
Yasaklanma nedeni: Cezaevi yönetimi tarafından “sakıncalı” bulunarak tutuklu gazeteci Nedim Türfent’e verilmeyen kitabın yasaklanma gerekçesi ise şöyle: “Kitapta örgüt üyelerini meşrulaştırıcı ifadeler kullanıldığı, PKK üyeleri arasında geçen konuşmalardan bir kısım kesitler içerdiği, örgütün anlaşılmaya çalışıldığı ve örgütü meşrulaştırıcı ifadelerin bulunduğu eğitim kurulunca tespit edilmiş olup, bahsi geçen içerikler karara ek olarak işlenmiştir. Bu karara göre bahsi geçen kitabın ceza infaz kurumumuzda koğuşlara verilmesi durumunda kurum güvenliğinin ve disiplinin sağlanması bakımından, kurumda asayişin ve genel güvenliğinin zafiyete uğrayacağı değerlendirilmektedir.” Alınan karar üzerine Van İnfaz Hâkimliği’ne itirazda bulunan Türfent’in bu itirazı da reddedildi. (26 Şubat 2018)
Yasaklayan kurum: Van Yüksek Güvenlikli Cezaevi Yönetimi
Yasaklanma nedeni: Kitabın yasaklanma nedeni, yazarı Ahmet Altan’ın da tutuklu olması. Aldığı kararda “Suçu ve suçluyu öven süreli veya süresiz yayınların tutuklulara verilmesi durumunda hem kurumsal, hem toplumsal bir infialin söz konusu olacağının kesin olduğunu” ileri süren cezaevi idaresi, bu konuda herhangi bir mahkeme kararı olmasına da gerek duymadı. Türfent ise Ahmet Altan’a ait birçok kitabın cezaevi kütüphanesinin kitap listesinde hâlâ yer aldığını aktardı. (26 Şubat 2018)
Yasaklayan kurum: Kars Sulh Ceza Mahkemesi tarafından kitabın 5187 sayılı Basın Kanunu’nun 25/2-3 maddesi uyarınca toplatılması, dağıtılması ve satışa sunulması yasaklandı.
Yasaklanma nedeni: TCK’nın 220/8 Maddesi gereğince terör örgütü propagandası yapmak. Kitabın yayıncısı Avesta Yayınları Yayın Yönetmeni Abdullah Keskin Twitter hesabından yaptığı açıklamada “Modern zamanlara ilişkin (ithafının dışında) tek bir kelimenin yer almadığı, 18 yıl önce yayımlanmış ve hakkında bir soruşturma bile açılmamış, Kürt mitolojisini ele alan ve uzun zamandır tükenen, çok aranan bir kitap niye yasaklanır ki?” dedi. (20 Eylül 2019)
Yasaklayan kurum: Kars T Tipi Ceza İnfaz Kurumu'ndaki bir mahpusa gönderilen kitaplardan bir diğeri olan Toprağın Şarkısı, Kars Sulh Ceza Mahkemesi tarafından kitabın 5187 sayılı Basın Kanunu’nun 25/2-3 maddesi uyarınca toplatılması, dağıtılması ve satışa sunulması yasaklandı.
Yasaklanma nedeni: Yasaklanma nedeni: TCK’nın 220/8 Maddesi gereğince terör örgütü propagandası yapmak. (20 Eylül 2019)
Yasaklayan kurum: Diyarbakır D Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi İdare ve Gözlem Kurulu. Yine bir sevk sırasında el konulan kitaplar hükümlülere verilmedi.
Yasaklanma nedeni: Bu yasağın sebebi de kitapların “ders kitabı” olmaması ile “şifreli ve kontrolsüz haberleşilme” ihtimali. Cezaevinin açıklaması şöyle: Ekli liste bulunan kitaplarda yapılan incelemeler sonucu ders kitabı olmadığı, şifreli ve kontrolsüz haberleşmeye yol açabileceği anlaşıldığından, Adalet Bakanlığı’nın 17/11/2016 tarih ve 66708689-204.99.00-E.3196/131111 sayılı yazısı gereğince hükümlü ve tutuklulara verilmemesine; alınan kararın bir suretinin ve karara karşı 15 gün içerisinde Diyarbakır İnfaz Hakimliği’ne itiraz hakkı olduğu hususunda adı geçene tebliğ edilmesine, kararın bir suretinin de gereği için ilgili birimlere verilmesine oy birliği ile karar verildi.” Listede yer alan kitaplar ise şu şekilde:
Medeniyetler ve Şehirler, Ahmet Davutoğlu
Tarihin Tanığı Aras, Josef Nyary
Tanrı’nın Tarihi, Karen Armstrong
Gulên Şoran, Eta Nehayî
Ben Frankfurt’ta Şoförken, Aydın Engin
Carekê ji caran, Bro Omerî
Kobanê'de Bir İtalyan Savaşçı - Heval Marcello, Karim Franceschi
Görmek, José Saramago (15 Kasım 2017)
Yasaklayan kurum: Silivri Cezaevi, HDP Hakkari Milletvekili Selma Irmak’ın istediği Fehim Taştekin imzalı Rojava’da Kürtlerin Zamanı kitabını cezaevine almadı.
Yasaklanma nedeni: Kitap hakkında herhangi bir soruşturma bulunmazken HDP’den gelen yazılı açıklama ise cezaevinin yasağının keyfi olduğunu belirtiyordu. (28 Haziran 2017)
Yasaklayan kurum: Silivri Cezaevi İdaresi
Yasaklanma nedeni: Cezaevinde yazdığı romanlarla dikkat çeken Murat Türk’e ait Köprüdeki Düşman, Rojava’da Kürtlerin Zamanı ile aynı kaderi paylaşarak herhangi bir gerekçe gösterilmeden cezaevine alınmadı. (28 Haziran 2017)
Yasaklayan kurum: Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi İdaresi.
Yasaklanma nedeni: Tutuklu gazeteci Nedim Türfent’e, Musa Anter’in Vakayiname adlı kitabına cezaevi idaresi tarafından “Türkiye Cumhuriyeti devletinin bölünmez bütünlüğünü tehlikeye düşüreceği, toplum arasında kargaşa ve kaos ortamı oluşturmaya çalışıldığı” gerekçesiyle el konuldu.
Yasaklayan kurum: Denizli T Tipi Cezaevi idaresi.
Yasaklanma nedeni: Cezaevi yönetimi tarafından kitaba “Terör örgütlerinin faaliyetlerini destekleyici ve Cumhurbaşkanının itibarını zedeleyici içerikler” olduğu gerekçesiyle izin verilmediği belirtildi. (5 Şubat 2019)
Yasaklayan kurum: Diyarbakır D Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi İdare ve Gözlem Kurulu.
Yasaklanma nedeni: Özetle, “kurum güvenliğini tehlikeye düşürebileceği” ve “şifreli haberleşmeye yol açabileceği” gerekçesiyle kitaplar cezaevine alınmadı. Kurul kararının tamamı ise şöyle: “Ekli listede bulunan yayınların yapılan incelemeler sonucu ders kitabı olmadığı, şifreli ve kontrolsüz haberleşmeye yol açıp kurum güvenliğini tehlikeye düşürebileceği, ayrıca OHAL süresince terörle mücadele kapsamında kurumumuza gelen yazılarda belirtildiği üzere terör suçunda bulunan tutuklu ve hükümlülere dışarıdan gelen yayınlar aracılığıyla şifreli ve kontrolsüz haberleşme sağlayabileceği anlaşıldığından hükümlü ve tutuklulara verilmemesine oy birliğiyle karar verildi.” Aynı kararla yasaklanan diğer kitaplar ise şunlar:
Robinson Crusoe, Daniel Defoe
Karanlık Çökerken Umutsuzluğa Karşı İyimserlik, Noam Chomsky
Peter Pan, James Matthew Barrie
Tom Sawyer, Mark Twain
Kanatların Gölgesinde Şengal Dile Gelirse, Namık Kemal Dinç (28 aralık 2017)
