Ziyaüddin Serdar Müslüman bir ailenin evladı olarak Pakistan’da doğup Londra’da büyümüş, İslam ve Batı medeniyetinin kökenlerine hakim bir entelektüel.
Bu güne kadar onlarca kitabında ve saygın yayın organlarında yayınladığı makalelerde insanlığın ortaya koyduğu birikimi ele aldı, dünyada olup bitenlerin düşünsel yansımalarını sahadaki sonuçlarıyla birlikte analiz etti. Müslüman dünyanın gündelik yaşamı ve geleceğiyle ilgili belgeseller çekti.
Batılı eğitimden geçtiği halde neden ayağa kalkıp ‘aydınlanmayı’ alkışlamadığını, Aydınlanma’yı tartışmadan içselleştiren İslam dünyasının kimi aydınlarının nasıl bir ‘zihinsel kölelik’ içinde olduğunu kendince kanıtlamaya çalıştı. O da Aliya İzzetbegoviç gibi eleştirel akla olan derin ihtiyacımızın altını çizdi. Akılcılığın gelişiminde büyük rol oynarken ırk kavramını icat eden, başka halklar için işkenceleri, askeri müdahaleleri meşru gören, demokrasi ve insan halklarını şiddetin yıkımın gerekçesine dönüştüren çürümeyi deşifre etti.
Türkiye’de 2016’da katıldığı bir toplantıda elimizdeki normallerin bir işe yaramayacağını, dünyanın post- normal bir süreçten geçtiğini söylemişti. İnsanlığın farklı tutumları uzlaştıramamanın getirdiği çelişkilerle kimlik krizine düçâr olduğunu söylüyordu. Misal Müslüman dünyanın bir bölümü plastik sanatlarla uğraşan, caz festivalinde piyano konseri veren, sırtına çantasını alıp ‘kız başına’ dünyayı dolaşan, rap yapan dindar gençleri anlamakta zorlanıyor. Mahkum etme eğilimi ağır basıyor. Sürekli en büyük olmaya alışkın olan Amerikalılar, başka olanı asimile etmeden içine alamayan Avruplılar da kimlik krizinde.
Ziyaüddin Serdar Cenneti Arayan Adam Septik Bir Müslümanın Yolculuğu(Mahya,2018)kitabında dikkatini şimdiki zamanda İslam dünyasının kurtuluş adına ortaya koyduğu iddialara teksif etmiş. Anlatı tarzındaki kitap iki ziyaretçiyle açılıyor. Serdar yirmi yaşındayken Londra’da elektriklerin kesik olduğu bir anda, iki kişi azimle devasa gökdelenin onyedinci katındaki evlerine yürüyerek tırmanıyorlar, çünkü onu bir toplantıda tanımış ve namazlarını ihmal eden bir genç olarak işaretlemişler. Tebliğ Cemaati’nden zahmet ve emekle onu bulan gönüllüler kayıp kuşağa dahil olmaması için tatlı bir dille tebliğde bulunup birlikte yola çıkmayı teklif ediyorlar. Yoksa cennete gitmek istemiyor musun diye sonlanan konuşmadan etkilenen Serdar’ın yola çıkışı cenneti bulmak içindir. Her Müslümanın nihai hedefi de bu değil midir zaten. Dünyanın sonluluk sıkıntısını, çaresiz acılarını, eksikliklerini, kötülüklerini, faniliğini ve adaletsizliğini geride bırakıp tamlık duygusuna erişmek. Fakat o bir süre birlikte yolculuk edip çalışmalarına katıldığı cemaatin onu cennete eriştiremeyeceğini fark eder. Namaz kılıp zekat veren, bir kez hacca gidenlerin cenneti garantileyeceği fikri yetersiz gelir genç adama. Tebliğcileri bütün dünyada özellikle de Müslüman ülkelerde milyonlarca insanın yaşamını mahveden ağır adaletsizlikler, dehşet verici acılar ve ihmaller hakkında bir çaba sarfetmemekle itham ediyor kitapta. Bu dünyayı mamur etmeye çalışmamak, dünyanın maddi manevi hastalıklarına kayıtsız kalmak, eleştirel aklı harekete geçirmemek affedilmez bir eksikliktir.
“Sünneti takip etmeliyiz ama nesini? Peygamber’in giyindiği gibi giyiniyorlar ama önemli olan Peygamber’in değerleri ve düşünceleridir; nasıl göründüğü değil. Mesela Mekke’den Medine’ye hicret ettiğinde ilk işi Medine Anayasası’nı oluşturmak oldu. Çoğulcu bir belgedir. Müslüman, Ensari, Muhacir, Yahudi; herkese temsil hakkı veren bir dokümandır. Onu model olarak takip edeceksek önemsiz detaylara indirgemek yerine çoğulculuğunu, affediciliğini, vizyonerliğini öne çıkarmalıyız” diye düşünüyor. Kitapta tasavvuftan cihada, siyasetten felsefeye birçok akım, eğilim, kurum, konu ve kişi ele alınmış. Yazar İhvanı Müslimin, Seyyid Kutup, Mevdudi, Ekmeleddin İhsanoğlu, Usame bir Ladin, Enver İbrahim, Hasan Sabbah, Vahhabilik, Humeyni ve devrim, Malezya deneyimi, 11 Eylül olayı gibi birçok konu ve kişi hakkında düşüncelerini gözlemlerini dile getirmiş. Mücadele ettiğimiz düşmana benzediğimiz anlara, kişisel ikbal hırsıyla insani vicdani değerleri çiğnediğimiz noktalara dikkat çekmiş.
Cenneti arayan kaygılı bir entelektüelin can yakıcı metni üzerine konuşulmaya değer. Türkiye tecrübesini ve kendi düşünce serüvenimizi de hatırlayarak birlikte üzerinden geçebiliriz. Tercüme ve seyahatlerle aşina olduğumuz İslam dünyası izlenimlerimiz Serdar’la bazen bir kavşakta buluşuyor, bazen ayrılıyor. İslam ezilenlere hakkı çiğnenenlere bir şey vaat ediyor mu, evet. O halde bütün insanlığı etkileyecek inandırıcı kurucu fikirler doğmuyorsa, ortada dolaşan fikir uçuşmaları İstanbul ya da Ravalpindi’deki gençlere de bir şey vaat etmez. Yayınevi “bu kitabın yayınlanması yazarın ifade ettiği görüş ve fikirlerin yayınevi tarafından paylaşıldığı anlamına gelmez.” diye şerh düşmüş. Önemli olan serdedilen eleştiri ve görüşleri kabul ya da ret etmek değil, bu vesileyle içimizde biriken olgunlaşan izlenim ve hissiyatı paylaşabilmek yeni ufuklar oluşturmak. Kitap bu zemini oluşturmuş daha ne olsun.
Ziyauddin Serdar ve "Cenneti Arayan Adam" adlı eseri...