Kosova ile Sırbistan arasında bir süredir kimlik kartları ve araç plakaları dolayısıyla artan gerginlik üzerine Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksander Vucic ile Kosova Başbakanı Albin Kurti, AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ile ayrı ayrı ve üçlü görüşmelerde bir araya geldi.
Borrell, toplantı bitiminde yaptığı açıklamada, Vucic ile Kurti’nin görüşmesinden gerginliğin düşürülmesi adına bir çözüm çıkmadığını açıkladı. Borrell, “Bugünkü toplantının başarısızlığı, ilerleyen sahada gerginliğin artması ve olabilecek şiddet olayları her ikisinin sorumluluğudur. Biz bir teklif sunduk. Cumhurbaşkanı Vucic kabul etti, Başbakan Kurti etmedi.” ifadesini kullandı.
AB devletlerini “tarafların yapıcı olmayan tutumları” hakkında bilgilendireceğini kaydeden Borrell, özellikle Kosova’nın uluslararası yasal yükümlülüklerine uymadığını söyledi. Borrell, “Sorunun temeli araç plakalarından çok öte. İki tarafa da açıkça ifade ettim. Böyle devam edemeyiz. Bu krizler kısır döngüsü bitmeli.” dedi.
Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ise görüşmenin ardından Sırp basınına yaptığı açıklamada, anlaşmaya varamadıklarını ifade ederek, kendilerinin yapıcı bir tutum sergilediklerini savundu.
Vucic, “On kez değiştirilen metinleri kabul ettik ancak karşı taraf hiçbir şeyi kabul etmedi. İmkansızı eklemek istediler. Önümüzde zor günler ve uykusuz geceler var.” dedi.
Sırp liderin bu akşam yerel saatle 19.00’da halka seslenmesi bekleniyor.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, sosyal medyadan yaptığı açıklamada, Kosova ve Sırbistan arasında son haftalarda gerginliğin yeniden artması nedeniyle iki ülkenin liderlerini Brüksel’de bir araya getiren AB Yüksek Temsilcisi Josep Borell ile konuştuğunu bildirdi.
Araç plakaları konusundaki anlaşmazlığın çözülememesinden hayal kırıklığı duyduklarını aktaran Stoltenberg, “Şu anda sorumluluk ve pragmatik çözüm zamanı. Gerginliğin yükselmesinden kaçınılmalı.” ifadesini kullandı.
Stoltenberg, NATO’nun Kosova Barış Gücünün her türlü duruma karşı tetikte olduğunu ifade etti.
Vucic de, ülkesinde döndükten sonra yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında, Brüksel’deki müzakerelerin başarısızlıkla sonuçlandığını duyurdu. Vucic, Kosovalı Sırplardan “barışı korumalarını ve protestolar düzenlemeleri durumunda bunu demokratik bir yolla yapmalarını” istedi.
Sırbistan’ın görüşmelerde yapıcı bir tutum sergilediğini öne süren Vucic, “Belgrad heyeti, Brüksel’e açık ve net şekilde görüşme, insanların yaşamlarını ve bölgenin istikrarını koruma niyetiyle gittiği için gurur duyuyorum.” diye konuştu.
Vucic, “Sorumlu ve akılcı davrandık çünkü çocuğunun kendisine tabutta geri verilmesini isteyecek ne bir anne ne bir kız kardeş ne de bir eş olmadığına inanıyoruz. En iyisi, ne kadar eleştirilirse eleştirilsinler uzlaşmacı çözümleri kabul etmek.” dedi. Bölgedeki duruma değinen Vucic, “Durum zor, çatışmanın eşiğinde ama paniğe yer yok.” değerlendirmesinde bulundu.
Vucic ayrıca, Kosova’nın kuzeyindeki Sırp nüfusunda “büyük bir öfke” olduğunu ve Kosovalı Sırpların yetkilileriyle bir araya geleceğini ifade etti.
Brüksel’de yapılacak toplantı öncesi Vucic, bir televizyon kanalına yaptığı açıklamada, sorunun sadece plaka olmadığını vurgulamış, “Kosova meselesinde son 10 yılın en yüksek gerilimini yaşıyoruz. Yarın bir anlaşmaya varabileceğimiz noktasında iyimser değilim. Sadece ‘Sırbistan diyaloğa katkı sağlamadı.’ demelerini istemiyorum.” demişti.
Ellerinden gelen her şeyi yaptıklarını iddia eden Vucic, “Barışın sağlanması uluslararası kurumlara bağlı. Onların Priştine’ye baskı uygulaması lazım. Para cezası kararının ertelenmesi bizim için hiçbir şey ifade etmiyor. Bu, öğrencinin sınavlarını erteleyip denize gitmesiyle aynı. Döndüğünde aynı sorunlar onu bekliyor olacak.” ifadesini kullanmıştı.
Kosova hükümeti, temmuz sonunda Sırbistan’a mütekabiliyet ilkesi doğrultusunda “Sırbistan kimlik kartlarıyla Kosova’ya giriş/çıkış yapanlara geçici beyan formları verilmesi” ve “Sırp makamlarınca Kosova’daki Sırplara verilen araç plakalarının ‘RKS’ (Kosova Cumhuriyeti) plakalarına dönüştürülmesi” ile ilgili kararların yürürlüğe gireceğini duyurmuştu.
Kosova’daki Sırplar, buna tepki göstererek ülkenin kuzeyindeki sınır geçişlerini kapatmış ve ülkede gerilim artmıştı.
Kosova hükümeti, daha sonra Sırbistan ile sınır kapılarına giden yollara konulan tüm barikatların kaldırılması şartıyla krize neden olan uygulamayı 1 Eylül’e erteleme kararı almıştı.
Kosova tarafı, son olarak “yasa dışı” olarak nitelendirdikleri araç plakalarının yeniden tescil sürecinin Nisan 2023’e ertelendiğini, bu araçların sahiplerine önce uyarıda bulunulacağını, ardından ceza verileceğini ve son olarak test plakalarının yerleştirileceğini bildirmişti.
Araç sahiplerine yapılan uyarı tedbiri 1 Kasım’dan itibaren uygulanmaya başlanırken, Kosova tarafı yarın itibariyle araç sahiplerine para cezası uygulanacağını duyurmuştu.
Öte yandan Sırbistan, 2008’de tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Kosova’yı kendi toprağı olarak görüyor.
AB’nin arabuluculuğunda 2011’de başlatılan Belgrad-Priştine Diyalog Süreci, ilişkilerin normalleşmesini ve nihayetinde iki ülkenin birbirini tanımasını amaçlıyor.
Kaynak: iktibas dergisi