Rusya’nın Kırım’ı ilhak ettiği 2014’te, Donbas bölgesinde da özerk yönetim adı altında Moskova yanlısı yapı oluşturuldu.
Sonraki yıllarda Ukrayna ile Rusya arasında varılan ateşkes üç hafta önce Rusya yanlılarının dört Ukrayna askerini öldürmesiyle bozuldu. Kısa sürede tansiyon günden güne arttı.
Kremlin sınır hattına asker yığdı, Karadeniz’e gemi gönderdi. Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenskiy ise “NATO üyeliğimizi hızlandırın” çağrısı yaptı.
‘YA PARÇA PARÇA ALIRIZ YA TEK SEFERDE’ MESAJI
Lavrov’un, Putin’in de dile getirdiği “Donbas’ta savaş başlatmaya çalışanlar Ukrayna’yı yok edecek” çıkışıyla Zelenskiy’nin kamuflaj giyip cepheye gitmesi ipleri iyice gerdi. Merkel, Putin’den sınırdaki birliklerin azaltılmasını istedi.
Biden ‘saldırganlık’ karşısında ABD’nin Kiev’e ‘sarsılmaz desteğinin’ süreceğini bildirdi. İngiltere ve AB’de Kiev yanlısı tutum aldı. Ancak Kremlin’in Donbas’ı ilhak planının çok net bir tavırla durdurulabileceği kaydediliyor.
ZELENSKIY’DEN 24 SAAT ÖNCE KREMLİN’DEN DONBAS TELEFONU
Moskova’nın donanma atağı sonrası ABD de Karadeniz’e iki savaş gemisi göndermek için düğmeye bastı. Kritik süreçte dikkat çeken hamle geldi.
Kremlin, Putin’in Cumhurbaşkanı Erdoğan’la telefonda temas kurduğunu duyurdu. Görüşmede, Donbas’ın konuşulduğu belirtildi. Kanal İstanbul’un da gündeme geldiği, Rusya liderinin “Boğazlardaki mevcut Montrö rejiminin sürmesi önemli” ifadesini kullandığı kaydedildi.
KREMLİN’E KARŞI ‘İKİ ARADA BİR DEREDE’ TAVRI TERK EDİLMELİ
Suların ısındığı dönemde, Ukrayna lideri Zelenskiy’nin bugün Türkiye’ye gelerek Cumhurbaşkanı Erdoğan’la görüşmesi planlanıyor. Temas öncesi, Ankara’nın Rusya’ya karşı denge politikasını terk ederek net tavır ortaya koyması gerektiğine yönelik beklenti arttı.
Rusya’nın Karadeniz’de hakimiyet öngörüsünün Türkiye’nin güvenliğini de yakından ilgilendirdiği belirtildi. ‘Ukrayna’nın NATO’ya üyeliğine Türkiye öncülük etmeli’ değerlendirmeleri yapıldı.
KIRIM'DAN SONRA DONBAS
BİR ÜLKEYİ PARÇA PARÇA YUTUYOR
Ukrayna’nın, geçen yıl NATO’dan ‘genişletilmiş fırsatlar partneri statüsü’ almasının ardından Donbas bölgesindeki ayrılıkçılar Moskova’nın desteğiyle tekrar şiddet ateşini yaktı. 2013’te Batı yanlılarını iktidara getiren Meydan hareketinden sonra da Rusya yanlısı ‘yeşil adamlar’ parlamentoyu basmış, ertesi yıl Kırım’ın ilhakı gerçekleştirilmişti. Aynı senaryonun Donbas’ta tekrarlanmaması için Türkiye ve Batı’nın ‘acil ve net’ adımlar atması bekleniyor.
Sovyetler Birliği’nin dağılması sonrası NATO’nun eski komünist Doğu Bloku ülkelerine genişlemesinden rahatsızlık duyan Rusya Avrupa ile ‘sınır’ olarak gördüğü Ukrayna’da Kırım’dan sonra doğudan da parçalar koparma peşinde.
Coğrafi olarak Avrupa ile Rusya arasındaki Ukrayna halkı özellikle 2013 yılından sonra Rus ve Batı yanlıları olarak kutuplaşmış durumda. Özellikle Rus etnik kökenlilerin yoğun yaşadığı ve Donbas olarak anılan Donetsk ve Luhansk bölgelerinde bu kutuplaşma ülkeden ayrılık hareketine dönüşmüş durumda. Donetsk’in kuzey ve orta kısmı ile Luhansk’ın güney kısmındaki Rus etnik kökenliler Kremlin’in askeri ve mali yardımıyla Kiev’in Batı blokuna eklemlenme stratejisine karşı silahlı ayrılıkçılık mücadelesi veriyor.
2014’ten bu yana 13 binden fazla kişinin öldüğü Donbas krizinde Ukrayna, çözümü NATO’da ararken Rusya ayrılıkçılara özel statü verilmesini istiyor. Kiev’de 2013 yılında Rusya yanlısı Viktor Yanukoviç’in Meydan denen halk hareketiyle devrilmesi sonrası Ukrayna’nın etki alanından çıkmasından korkan Rusya önce Karadeniz filosuna ev sahipliği yapan Kırım’ı kopardı. 2014’te Kırım Parlamentosu askeri üniformalı, üzerlerinde hiçbir sembol ya da simge bulunmayan “silahlı, yeşil adamların” baskısıyla Kırım’ın Rusya’ya ilhakını sağlayacak referandumu yapma kararı aldı.
Yerli halk olan Tatarlar ve Ukraynalıların karşı çıkarak katılmadığı 16 Mart 2014’teki tartışmalı referandumun ardından Kırım, Rusya tarafından yasa dışı ilhak edildi. Rusya yanlılarının işgali Kırım’la da kalmadı. Ukrayna’nın doğusundaki şehirlerde Rusya yanlısı ayrılıkçılar sözde devletlerini ilan etti. Donbas denilen bölgede Rusya yanlılarının yasa dışı yönetimleri yaklaşık 7 yıldır sürüyor.
Ukrayna’nın, geçen yıl NATO’dan ‘genişletilmiş fırsatlar partneri statüsü’ alarak üyeliğe yaklaşmasının ardından Rus ordusu’nun Ukrayna sınırına adeta askeri yığınak yapması, Donbas bölgesinde zaten hiçbir zaman bitmeyen çatışmaları yeniden artırdı. Rusya yanlısı ayrılıkçıların 26 Mart’ta 4 Ukraynalı askeri öldürmesi bölgedeki krizi zirve noktasına çıkardı.
Şimdi yeni bir Kırım senaryosu yaşanmaması için analistler ABD ve Avrupa’nın Rusya’ya karşı net adımları bir an önce atması gerektiğini savunuyor. Rusya ile son yıllarda yakınlaşmaya rağmen Kırım’ın ilhakını tanımayan ve Ukrayna ile sıcak ilişkileri sürdüren Türkiye’nin de Donbas konusunda net tavır koyması bekleniyor.
Zira Rusya başta Suriye olmak üzere Libya’da ve Dağlık Karabağ konusunda Türkiye’nin karşısında açık olarak pozisyon almıştı. Libya’da Ankara’nın desteklediği Ulusal Mutabakat hükümetine karşı doğudaki Halife Hafter yönetimine destek veren Rusya Dağlık Karabağ işgalinde de Ermensitan’a yıllarca askeri yardımda bulunmuştu.
