Bir yakınım, ben ne zaman ?Bunca yıl Apple´ın ürettiği cihazları alacağıma o paralarla şirketin hisse senedi alsaydım, şimdi çoktan dolar milyoneri olmuştum? anlamına gelen latifeli cümleler sarf etsem, beni ?Bekle ve gör? diye uyarır.
Dediği şudur: Apple bir çok ürünüyle ilk olmayı başardı ve bunun sonucunda dev bir şirket halini aldı. Hisse senetleri bu sayede çok değerli. Ancak artık eldekilerden farklı yeni bir cihaz üretemiyor ve eski ürettiklerini yenilemekle yetiniyor. Düşüş yakındır.
?Yakındır? dediği dünmüş. Bir gün öncesine kadar 207.39 dolardan işlem gören Apple hisse senedinin değeri dün birkaç saat içerisinde 142.64 dolara geriledi. Uzmanlar ?Orada da durmaz, bir miktar daha aşağıya iner? diyor ve 135 dolar direniş noktasını gösteriyor.
Geçen yılın ortalarında pek çok ülkenin milli gelirini sollayarak 1 trilyon dolar değerine ulaştığını duyuran dev teknoloji şirketi, dün, bir günde o rakamın 75 milyar dolarını yitiriverdi. Vaktiyle ilan edilen değerinin yüzde 38´ini kısa sürede kaybetmiş görünüyor Apple?
Hayatın akışını değiştiren icatların şirketidir Apple. ?Akıllı´ denilen cep telefonları ilk onun tarafından 2007 yılında piyasaya çıkarıldı. ?O olmasaydı ben ne yapardım?? diye hep düşündüğüm iPad sadece 7 yıl önce piyasaya sürüldü. Her yıl bu icatlarına birkaç yeni özellik daha katarak milyarlarca dolarlık kârlar elde etmeyi başardı şirket.
Bu yazıyı burasına kadar okuduktan sonra şöyle bir arkanıza yaslanarak şu gerçekler üzerinde düşünmenizi istiyorum: Bu sitenin okurlarının küçük bir bölümü evinde veya işyerinde masanın üstünde bulunan bilgisayardan yazımı okuyor; çok büyük bir bölümü ise muhtemelen sizler gibi tabletinden veya akıllı cep telefonundan yazıma ulaşıyor. Aynı cihazlar sayesinde dünya ve Türkiye olaylarını meydana gelmesi üzerinden fazla bir süre geçmeden öğrenebiliyorsunuz. Sosyal medya kullanımı cep telefonları ve tabletler sayesinde gerçekleşti. Bankalar onlar sayesinde hemen bütün işlemleri internet üzerinden gerçekleştirme imkanına kavuştu. Apple?ın ürettiği akıllı saatler yalnızca haberlerle sizler arasındaki mesafeyi daha da kısaltmakla kalmıyor veya günde kaç adım attığınızı, kaç kalori harcadığınızı söylemiyor, kalp atışlarınızı kontrol edip sağlığınızın tehlikeye girdiğini sezdiğinde en yakınınızı telefonla arayıp uyarabiliyor da?
Sizler öylesiniz de bizler farklı bir durumda mıyız? Çıktığından beri tablet kullanıyorum. Evde-işte masanın üzerinde duran bilgisayarım ile uyumlu olsun diye Apple ürünü iPad?i tercih ediyorum. Büyük boyu (12.9 inç olanı) piyasaya sürüldüğü ilk günden bu yana da, gittiğim yere sadece onu götürerek günlük işlerimin bütününü yerine getirebiliyorum.
Örnek olsun diye yazayım: 10 gündür İstanbul dışındaydım ve sadece tabletimle yazımı yazıp bu siteye yerleştirdiğim gibi, OcakMedya haber sitemizin günlük işlerini de yine onunla görebildim. Bir toplantıya katıldığımda, telefonumun sesini kıssam bile, kolumdaki saate gelen mesajlardan her türlü gelişmeyi takip edebiliyor ve hiç sesimi çıkarmadan sorulara cevap verebiliyorum.
Ne büyük nimet?
İşte bu sayede Apple 1 triyon dolarlık şirket olabildi; hayatımıza kattığı değer sayesinde?
ABD/Cupertino´da icat etti, Çin´de üretti, dünyanın dört bir tarafında açtığı mağazalarda sattı?
Şimdi, Çin ile ABD arasında çıkan ticaret savaşının kurbanı olduğu için para kaybediyor; şirket yöneticilerinin iddiası bu.
Yakınım ise, ?Hayır? diyor ve ekliyor: ?Telefon, tablet ve saat sonrasında yeni bir icat yapamadığı, sürekli yeni özellikler kattığı ürünlerde de yapabileceği fazladan bir özellik kalmadığı için yolun sonuna geldi.?
Birkaç yıl önce satın alarak kullanmakta olduğunuz iPhone ile birkaç hafta önce çıkan en son iPhone arasında tek önemli fark, yenisinin eskisinden hayli pahalı oluşu?
Trump?ın açtığı yol ülkeye birkaç yıl daha hakim olursa, ancak özgürlük şartlarında mümkün olabilen yeni icatlar yapma özelliğini bütünüyle kaybedebilir ABD.
Konunun bizim için önemli yönü şu: Bir şirket Apple. Dünyanın en akıllı ve zihni en açık mühendislerini çalıştırıp icatlarını üretiyor ve becerikli pazarlamacıları eliyle onları satarak değerini Türkiye dahil pek çok ülkenin yıllık bütçesinin üzerinde bir değere ulaştırabiliyor. Bizler ise onun ürettiği her şeyi, maliyetinin beş-on katı fiyatlarıyla satın alıyoruz.
Kendi icadımız yok. Ürettiklerimizin katma değeri çok düşük. Sonunda mühendislerimizin gözlerinin dışarılara kaymasına yol açacak yanlışlar da yapmaya başladık ve bundan sonra işimiz daha da zorlaşacak. Apple ürünü bir telefon için 15 bin TL´ye varan bir bedel ödememiz gerekiyor; buna karşılık ülkede yaşanan ekonomik sıkıntılar yüzünden herkesin alım gücü düşüyor.
Mahfi Eğilmez IMF kaynaklarından (IMF, World Economic Outlook Database, October 2018) bireysel gelirlerin nasıl eriğini gösteren ve durumumuzu özetleyen şu grafiği paylaştı:
Apple?ın durumuna değil, üzüleceksek kendi durumumuza bakıp üzülelim.
