Dünyayı etkisi altına alan Koronavirüs salgını ekonomik anlamda da görülmemiş bir krize neden oldu. Türkiye’de de salgın dolayısıyla birçok sektör ekonomik daralmadan etkilendi. Bu süreçte ekonomik krizden en çok etkilenen sektörlerden birisi de yayıncılık oldu.
Basında yaşanan krizi gazetemize değerlendiren ulusal basın yöneticileri, yetkililerin elini taşın altına koyması için çağrı yaptı.
Geçtiğimiz sene dövize bağlı kâğıt fiyatlarının artmasıyla büyük yaralar alan yazılı basın, kendini toparlayamadan şimdi de koronavirüs salgıyla zor günler yaşıyor. Gazetelerin en önemli gelir kaynağı olan resmi ilanlar durma noktasına geldi.
Dünyayı etkisi altına alan Koronavirüs (Kovid-19) salgını ekonomik anlamda da tsunami etkisi yaptı. Türkiye’de de salgın dolayısıyla birçok iş sektör ekonomik daralmadan etkilendi. Bu süreçte ekonomik krizden en çok etkilenen sektörlerden birisi de yayıncılık oldu. Geçtiğimiz sene büyük yaralar alan yazılı basın, kendini toparlayamadan şimdi de koronavirüs salgıyla zor günler yaşıyor. Peş peşe gelen ekonomik zorluklar ulusal ve yerel basının belini büktü. Döviz kurunda yaşanan yükseliş ile birlikte ithalata bağımlı olan kâğıt sektörü, matbaa giderlerindeki artışlar, basın yayın dünyasının belini büktü. Gazetelerin en önemli gelir kaynağı olan resmi ilanlar ise neredeyse durma noktasına geldi. Hem ulusal hem de yerel gazeteler yayın hayatına devam edebilmenin yollarını arıyor. Geçtiğimiz sene olduğu gibi yayıncılık tarihinin, yeniden en büyük krizlerinden birisi yaşanıyor.
Geçtiğimiz sene, ekonomik krizden etkilenen kimi gazeteler yayın hayatına son vermişti, kimisi de süreli olarak kesintiye gitmek zorunda kalmıştı. Çoğu gazete sayfa sayısını azalttı. Bazı gazeteler “ek” ve “ilave”lerini iptal etti. Birçok gazete de satış fiyatına büyük oranlarda zam yapmaya mecbur kalmıştı. Resmen komaya giren basın yayın dünyası bu sefer de koronavirüs sebebiyle zor günler yaşıyor. Üstelik kimse bu sürecin nereye evrileceğini, nerede son bulacağını da bilmiyor.
Basın İlan Kurumu vasıtasıyla gazetelere gönderilen icra, iflas, ihale gibi resmi ilanların son günlerde bitmesi ise gazetelerin bir kriz dönemi daha yaşamasına sebep oldu. Mahkemelerin, resmi dairelerin daha az çalışmasından kaynaklı gelen resmi ilanlar için gazeteler çözüm bulunmasını bekliyor. Daha önce de büyük krizler yaşayan basın kuruluşları, devletten acil destek bekliyor.
Konuyla alakalı görüşlerine başvurduğumuz Yeniçağ Gazetesi İcra Kurulu Başkanı Ahmet Yabuloğlu, “Koronavirüs salgını sürecinde çalışan gazeteciler için hiçbir ayrıcalık olmadı. Birçok kurumda emekli gazeteciler çalışıyordur. Bunların işe geliş gidişlerinde problemler yaşandı. Çalışan gazeteciler için tedbir alımı da olmadı. Öte yandan mahkemeler, icra daireleri çalışmadığı için resmi ilanlar gelmiyor. Basın İlan Kurumu (BİK) kurulduğu günden beri Türk basınını ayakta tutan bir yapı olmuştur. Gazeteler BİK’in gazeteleri koruyan o eski halini bildikleri için bugün bir yardım bekliyor” dedi.
Yabuloğlu, “Elektrik, su faturalarında nasıl 3 ayın ortalamasında fatura kesilecekse benzer bir formül burada da yapılabilir. Eski rakamlara bakarak bir ortalama alınır ve en azından o miktarda para gazetelere gönderilebilir. BİK, geçen ay verdiği ilanlara göre bu ay maddi yardımda bulunabilir. Bu tabi acil bir şekilde olmalı... BİK her zaman gazetelere kaynak olmuştur. Şimdi BİK’ten gelecek can suyuna gazetelerin ihtiyacı var” ifadelerini kullandı.
Belovacıklı, “Geçen senenin bu ayındaki ortalamasına bakarak gazetelere gelecekteki ilanın parasını verebilir. BİK yeniden ilan vereceği zaman bu kez ücretsiz ilan verir. Bu şekilde gazeteler BİK’ten kredi kullanmış olabilir. Bu birçok gazeteyi rahatlamış olur. Kimse bir yere kaçmadığına, aylar sonra gazeteler çıkmaya devam edeceğine göre bunun önü açık. Birçok gazete nefes alır. Geçtiğimiz günlerde BİK’ten bir talep oldu. Evde kal sayfasının bütün gazetelerde ortak sayfası olmasını istedi. Böylelikle hem işin içinde olduğunu gösterdi hem de gazetelere destek oldu. Bu reklamda da devam edilebilir. BİK bu iki adımı yaparsa gazetelere rahat nefes aldırır” diyerek Basın İlan Kurumu’na önerilerde bulundu.
Aydınlık Gazetesi Genel Müdürü Tunç Akkoç da, “Şuanda dünya ve ülkemiz sadece bir sağlık krizi ile değil 1929 dünya ekonomik kriziyle mukayese edilen ekonomik krizin içerisinde... Zaten zarar eden, yıllardır ekonomik krizlerle boğuşan yazılı basının bu krizden kendi başına sağ çıkması mümkün değil. İlk olarak adli sistem durduğu için gazeteler resmi ilan alamıyor. Dolayısıyla basın ilan gelirleri durmuş durumda. Bu salgın boyunca Basın İlan Kurumu gazetelere faizsiz kredi açmalı… İlan geldiğinde gazete ne kadar para alıyorsa o miktarda gazeteler kredi almalı. Bu süreçte ilan verilemediği için salgın geçtikten sonra ilanlar artış gösterecektir. Gazeteler aldıkları ilanlarla krediyi geri ödemiş olur. Bu öneriyle alakalı yönetmelikte değişiklik yapılması gerekiyorsa acilen yapılmalı. İkincisi, kısa çalışma ödeneğinden basın kuruluşları kesinlikle faydalanmalı. Üçüncüsü, yerel basın çok acil desteğe ihtiyaç duyuyor. İl ve ilçe belediyeleri yerel basına ilan vermeli” şeklinde konuştu.
Milliyet Genel Yayın Yönetmeni Mete Belovacıklı ise, “Basın İlan Kurumu genel kurulunda bir dizi karar alındı. BİK’ten kredi kullanmış gazetecilerin ödemelerini ertelemesi, aynı yerde çıkan iki farklı yerel gazetelerin ilanlarında değişiklik gibi kararlar alındı. Bu kararlar temel problemleri çözebilecek kararlar değil. Davalar ertelenmiş, icralar durmuş durumda olunca gazetelerinde işi zorlaşıyor. Ümidimiz koronavirüs belasının Türkiye’den def edilmesidir. Koronavirüs bitince hayat normale dönmeye çalışacak. Yani mahkemeler yeniden açılacak. BİK yeniden gazetelere duyuru ilanları verecek” diye konuştu.
Yeni Akit Gazetesi Yazıişleri Müdürü Ali Karahasanoğlu ise, “Basın İlan Kurumu’nun zaten mevcut mevzuatında, gazeteci derneklerine yüklü miktarda yardım yapması söz konusu. Bu dönemde gazeteci derneklerini yapılacak yardımlar yerine, direkt gazetelere ve gazetecilere o yardımların aktarılması gerekir. Gazetelere böyle bir yardım aktarımı söz konusu olduğunda, Basın İlan Kurumu’nun zaten kasasından çıkan ek bir para olmayacaktır. Kontenjanları ile orantılı olarak, gazetecilere iş imkânını sürdüren gazetelere yardım aktarılmış olacak. Böylece Basın İlan Kurumu’na da fazladan bir yük yüklenmemiş olur. İlaveten, kamuoyunda zaten tartışılan şeffaf devlet olma yolunda kamu kurumlarının aldıkları kararlar, meclis kararları, yayınlanma mecburiyeti olmayan ilanlarının da bu geçici dönemde ilan edilmesi noktasında belediyelerle Basın İlan Kurum arasında bir protokol yapılabilir. Belki bunların fiyatları da, değişik şekilde belirlenerek, belediyelere de haddinden fazla bir yük tahmil edilmemiş olur” ifadelerini kullandı.