Dünya genelinde konuşulan yaklaşık 6 bin dilden yüzde 43’ü yok olmanın eşiğinde. 1950’den bu yana en az 228 dil ise çoktan unutuldu.
Birleşmiş Milletler Bilim Eğitim ve Kültür Örgütü (UNESCO)’nun verileri birçok dilin tarihe karışacağına işaret etse de Avrupa’da ‘ölü dil’ olarak nitelenebilecek 3 dil canlanarak yeniden hayata tutunmaya çalışıyor. İngilizcenin bir diyalekti Man ve Kernevekçe ile Letonya’nın yerel ağızlarından 30 civarında kişinin konuşabildiği Livonca diğer dillere umut oluyor.
Man dili
Man dilini konuşan son kişi Ned Maddrell’in 1974’te hayata veda etmesiyle, Man Galcesi olarak da bilinen dil tamamen yok olmak üzereydi. Man Adası’na ait dilin son 20 yıldır okul ve kurumlarda öğretilmesiyle Man dili unutulmaktan kurtuldu. Yerel makamlar en az bin öğrencinin bu dili öğrendiğini belirtiyor. Yerel dili kaybetmeme konusunda örnek olan Man Adası 2021’i de bu dile adayıp ‘Man Dili Yılı’nı kutlamaya hazırlanıyor.
Livonca
UNESCO’ya göre ana dili Livonca olan son kişi Viktor Berthold Letonya’da 2009 yılında yaşamını yitirdi. Livonca’nın Berthold’un akrabaları sayesinde 2013 yılına kadar hayatta kaldığı sanılıyor. Bir zamanlar Riga Körfezi’nin doğusunda yaygın olan Livonca coğrafi konumu dolayısıyla Letonca’dan çok Estonca ve Fince’ye yakın.
Livonca Enstitüsü’ne göre bugün dünyada sadece 30 kişi Livonca dilinde iletişim kurabiliyor fakat bu sayı her geçen gün artıyor. 2009 yılında Letonya, Livonca’yı ülkenin kültür mirası olarak tanıdı. Bu gelişmelerin ışında UNESCO’da tehlikedeki diller kategorisindeki Livonca’nın statüsüne ‘canlanan dil’ notunu da düştü.
Kernevekçe
Reklam
İngiltere’nin güneydoğusu ile Kuzey İrlanda’nın bazı bölgelerinde konuşulan Kernevekçe, bu ana dile sahip son kişinin XVIII’inci yüzyılın sonunda hayata veda etmesiyle resmi kayıtlara da ‘ölü dil’ olarak geçti. Bu dile özel hazırlanan bir rapor öldüğü sanılan dilin aslında halen hayatta olduğunu ortaya koydu. 2000 yılından bu yana en az 300 kişinin bu dili kullandığı ve 750 kişinin de öğrenme aşamasında olduğu tahmin ediliyor.
Rapora göre nikah töreni gibi seremonilerde de Kernevekçe’nin kullanımı yaygınlaşıyor. 2010 yılında ‘ölü dil’ kategorisinden çıkarılan Kernevekçe şu an canlanan diller arasında.
Kaynak: Euronews