Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'nın "Her vaka hasta değildir" deyip, her gün açıklanan korona virüsü tablolarına 29 Temmuz'dan beri günlük vaka sayılarının değil, sadece 'hasta' olarak görülen kişilerin yazıldığını söylemesi tartışma yarattı. Bakan 'asemptomatik pozitif'lerin salgın açısından sayıca önemli olmadığını, bu kişilerin izole edilmesinin önem taşıdığını söyleyince, "Dünyada vaka sayıları nasıl hesaplanıyor?" sorusu gündeme geldi.
Peki diğer ülkelerde korona virüsü vakalarını nasıl hesaplanıyor? Kamuoyuna açıklanan verilere semptom göstermeyen ama taşıyıcı olma potansiyeli bulunan kişiler de ekleniyor mu? İşte bazı ülkelerden örnekler...
RUSYA'DA ASEMPTOMATİK VAKALAR 'SAYILMIYOR'
Rusya'da asemptomatik Covid-19 hastaları 27 Mayıs'tan bu yana günlük olarak açıklanan verilere dahil edilmiyor. Rusya Sağlık Bakanlığı bu tarihte yayınladığı yeni genelgede, 'asemptomatik vakaların yüzde 40'ından fazlasının klinik belirti' göstermediğini belirterek, "Eğer şikâyet olmamasına rağmen virüs tespit edilirse, bu durum taşıyıcı olarak görülmelidir. Bu tür vakalar hastalık ve ölüm istatiklerine dahil edilmeyecektir" ifadelerini kullandı.
Aynı genelgede, "Covid-19'lu bir kişinin bir kaza veya bilinen diğer akut hastalıklardan öldüğü durumlarda, bu vakalar Covid-19 ölümü olarak görülmeyecektir" denildi.
KAZAKİSTAN İKİ AYRI SAYIM AÇIKLIYOR
Rusya'nın hemen ardından Kazakistan Sağlık Bakanlığı da benzer bir karar aldı. Kazakistan Sağlık Bakanlığı'nın 3 Temmuz'da yayımladığı genelgeyle, asemptomatik vakalar günlük olarak açıklanan verilerde ayrıca belirtiyor. Bakanlık, resmi sayı ve asemptomatik vakalar olmak üzere iki ayrı Covid-19 verisi açıklıyor; küresel sağlık kurumlarına asemptomatik vakaları bildirmiyor.
Kazakistan Sağlık Bakanlığı'ndan 6 Haziran'da açıklamada da, 'semptomatik tedaviye ihtiyaç duyan hastaların sayısını yansıtabilmek için böyle bir karar alındığı' belirtilmiş, bu değişikliğin 'farklı ülkelerde de görüldüğü gibi uluslalararası pratiklere uygun olduğu' savunulmuştu.
ÇİN'İN ŞUBAT AYINDAKİ KARARI TEPKİ ÇEKTİ, ŞİMDİ İKİ VERİ AÇIKLANIYOR
Asemptomatik vakaların günlük vaka sayılarına yanısıtılıp yansıtılması ile ilgili tartışma, ilk olarak Çin'de başlamıştı. Korona salgının ilk patlak verdiği ülke olan Çin, salgının henüz tüm dünyaya yayılmadığı 6 Şubat'ta, Wuhan'daki asemptomatik vakaların günlük vaka sayısına dahil edilmeyeceğini açıklamıştı. Çin Ulusal Sağlık Komisyonu bu tarihte, 'şüpheli vaka', 'klinik olarak teşhis edilmiş vaka', 'teyit edilmiş vakalar' ve 'pozitif testler' olarak yeni bir sınıflandırma getirdi ve asemptomatikleri 'teyit edilmiş' olarak raporlamayacağını açıkladı.
ÇİN ULUSLARARASI SIRALAMALARDA GERİDE
Pekin yönetiminin salgınla mücadelesinin eleştirildiği bir dönemde vakaların düşük gösterilmesi girişimi olarak algılanan bu uygulama, sonradan değiştirildi. Çin Ulusal Sağlık Komisyonu artık, günlük verilerinde asemptomatik pozitifleri ayrıca açıklıyor. Sözgelimi 1 Ekim 2020 için açıklanan verilerde, son bir günde tespit edilen asemptomatik vakaların sayısı 10 olarak verildi. Aynı sayı bir gün önce 22 olarak açıklanmıştı. Çin'de şu an salgının başından bu yana teyit edilmiş korona virüsü vakalarının sayısı 85 bin 414 olarak görülüyor. Çin, uluslararası sıralamalarda da bu sayı ile birçok ülkenin gerisinde görünüyor.
İSPANYA HERKESİ SAYIYOR
Çoğu Avrupa ülkesinde ve ABD'de ise farklı bir yöntem izleniyor, asemptomatik vakalar genellikle günlük olarak açıklanan verilere dahil ediliyor. Uzmanlara göre, Avrupa ülkelerinin son dönemde açıkladığu yüksek vaka sayılarının da, test sayısının artırılıp asemptomatik pozitiflere dahil edilmesine bağlı olduğunu söylüyor.
Söz gelimi, korona virüsü ölümleri ve vakalarında en ağır bilançolardan birine sahip olan İspanya'da 3 Eylül günü 8 bin 959 vaka açıklandı. İspanya Sağlık Bakanlığı'nda Covid-19'a karşı mücadeleyi yürüten komisyonun başkanı Fernando Simon, bu kişilerin yüzde 70'inin asemptomatik olduğunu ama gerekli önlemler alınmazsa sayının yükseleceğini duyurdu.
İtalya'da da test sayısının artırılması sayesinde yakalanan her vaka, semptomatik veya asemptomatik olmasına bakılmaksızın günlük verilere dahil ediliyor.
İNGİLTERE: TESTİ POZİTİF ÇIKAN HERKES AÇIKLANIYOR
30 Eylül günü 7 bin 108 yeni vaka İngiltere'de de, testleri pozitif çıkan tüm kişiler ayrım yapılmaksızın yeni vakalara dahil ediliyor. İngiltere Sağlık Bakanlığı'nın 'yeni vaka' tanımı, "En az bir laboratuvar testi pozitif çıkmış kişiler" olarak yapılıyor; iki defa pozitif çıkan kişiler bir kez sayılıyor.
ABD'de ise salgın yönetimiyle tepki çeken Başkan Donald Trump'ın baskısı altında kalan Hastalıkları Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC), bir süre asemptomatik vakalara test yapılması tavsiyesini kaldırmıştı. Gelinen noktada CDC, eyalet yönetimlerine asemptomatik vakaların da test edilmesi tavsiyesini geri getirdi.
'DÜNYA SIRALAMALARI' NEYE GÖRE YAPILIYOR?
Korona virüsü salgınında referans alınan Johns Hopkins Üniversitesi ve Worldometer siteleri, ülkelerin bildirdiği verileri kullanıyor. Dolayısıyla bu kurumların vaka sayısı ve can kaybı sıralamaları bu verilere göre şekilleniyor; örneğin Çin asemptomatik vakaları bildirmemesi nedeniyle gerilerde yer alıyor. Türkiye'nin açıkladığı 'günlük hasta sayısı' ise Dünya Sağlık Örgütü'nün sitesinde 'yeni vaka' olarak görünüyor.
Aynı zamanda, asemptomatik ve semptomatik vakaları ayırsın ayırmasın, ülkelerin test sayısı da gerçeğe yakın vaka sayılarının belirlenmesinde büyük rol oynuyor.
