12. 09. 2018 Çarşamba
Parayı keşfeden Lidyalılar Anadolu´nun batısında hakim olmuş antik bir kavimdi. Sikkeler değişimin aracı olarak ilk defa onlar tarafından kullanıldı. İnsan toplumlarının birbiriyle ticaretinde işleri kolaylaştıran bir araç olarak para dünyaya, Anadolu uygarlık tarihinin bir armağanı oldu.
Lidyalılardan yaklaşık 2500 yıl sonra Gedelekli turşucu, paradan turşu yaptı. Tabii ki sembolik bir turşu. Para derken münhasır bir para kullanıldı: Dolar. Dolar derken Avustralya ya da Kanada doları değil ABD doları. Daha doğrusu Amerikan dolarını temsil eden oyuncak sahte küpürler.
Gedelekli turşucu yanına Rıfat Hisarcıklıoğlu´nu da alıp bu kavanoz ile poz verdi. (Bu arada unutmadan resimde görülmüyor ama paralar 1 dolarsa durum kritik malum duyarlı bir vatandaş!, klibinde dolar gördüğü Mabel Matiz´i savcılığa şikayet etti. 1 kavanoz dolusu 1 dolar mazallah Gedelek´i haritadan siler.)
Tabii turşu bugün kurulup yarın yenen bir yiyecek değil. Yeri gelir 6 ay beklersin. Asıl mesele kurduğun turşu 6 aya rayihasını muhafaza eder mi etmez mi, ona bakmak lazım. 6 ay önce kurduğun turşu, 6 ay sonra baktın yarıya inmiş, muhtemelen Kral seni Lidya´dan Frigya´ya kadar kovalar.
Turşu güzel besindir. Türk turşusu da dünyada en kabul görenlerden biridir. Turşu yapmak için bol su gerekir. Gedelek bölgesi bol su varlığı nedeniyle turşu üretiminde tercih edilir. Bol suya ihtiyaç duyan bir diğer sektör de mısır şurubundan şeker üretimisektörüdür.
Amerikan menşeli Cargill fabrikası da Gedelek´e 5 dakika mesafededir. Mc Donald´s Meşhur Big Mac hamburgerine koyduğu turşuyu en çok Türkiye´den alır. 15 liralık hamburgere 15 kuruşluk turşuyu biz tedarik ederiz. Kimbilir taban suyunu bizden daha çok önemseyen ülkeler, turşu gibi mikroçipten daha değerli bir stratejik ürünün üretimini bize o yüzden bırakmış! Cargill fabrikasını bu bölgeye o yüzden kurmuşlardır!
Tabii bunların hepsinin Lidya kralının masalı ile ilgisi yok. Krezus´un masalı şu şekilde: Zenginliğiyle ün salmış Lidya kralı Krezüs (M.Ö 560-547 krallık dönemi) arkadaşı, danışmanı, büyük devlet adamı, Atina´lı düşünür Solon´la sohbet ederken;
?Söyle bakalım Solon, dünyanın en mutlu adamı kimdir?? diye sorar.
?Tabii ki, siz Kralım? yanıtını beklerken, Solon ?Tellus? der. Kral ?O da kim?? diye sorar, öfke ile. Solon anlatır: ?Bir köylü, kralım. Çok iyi çalışıyor. Tarlasında ürettikleriyle ailesine çok iyi bakıyor. Harika bir eşi, çok iyi yetiştirdiği iki oğlu var.? Krezüs fena halde kızar ve Solon´u kovar.
Sonrası trajiktir. Krezüs´ün oğlu bir kazada ölür. Karısı intihar eder. Krezüs, Pers İmparatoru Sirus ile savaşır. Yenilir. İdamına karar verilir. Yakılarak öldürülecektir. Yığının üzerine bağlanır. En alttaki dallar ateşe verildiğinde Krezüs ?Solon.. Solon..Solon? diye haykırmaya başlar. Sirus ne olduğunu merak eder, emir verir ateşi söndürürler. Krezüs´ü indirip İmparatorun önüne getirirler.
?Solon kim, niye onun adını bağırıyorsun durmadan? diye sorar, İranlı..
Lidya Kralı anlatır geçmişte olan hikayeyi..
Sirus çok etkilenir. Krezüs´ü serbest bırakır. Krallığını iade eder.
Lidya masalı böyle. Güzel bir masal ama bizim yazdıklarımız başka bir masalla ilgili.
Bizim masalımızın adı ise, Kral Çıplak?