DW Türkçe’den Değer Akal’ın, “konu ile ilgili” haberi…
Almanya'da siyasi partilerin 23 Şubat'ta yapılacak erken genel seçimler için yayımladıkları seçim programları, Türkiye'ye bakışlarını ve ilişkilerin geleceğine dair vizyonlarını ortaya koyuyor.
DW Türkçe olarak, Almanya- Türkiye ilişkilerinde seçimlerden sonra yaşanması muhtemel değişime ışık tutmak için, siyasi partilerin Türkiye'ye yaklaşımlarını, ilişkileri etkileyebilecek dış politika stratejilerini mercek altına aldık.
CDU/CSU: Türkiye ile yeni zemin arayışı
Hristiyan Demokrat Birlik (CDU/CSU) partilerinin seçim programı ve başbakan adayları Friedrich Merz'in son açıklamaları, Türkiye ile ilişkilerde yeni bir zemin arayışına işaret ediyor.
Seçim programında Türkiye'ye, "Avrupa Birliği'nin (AB) hem genişleme hem de komşuluk politikalarında yeni bir başlangıç yapılması gerektiğine" vurgu yapılan bölümde yer veriliyor. Batı Balkan ülkeleri, Ukrayna ve Moldova için "Bu ülkelerin AB'ye katılımı bizim güvenlik ve jeopolitik çıkarlarımıza uygundur" deniliyor.
"Komşu ülkelerle diyaloğun derinleştirileceği" vurgulanarak bunun için Avrupa Siyasi Toplululuğu'nun oluşturacağı potansiyele odaklanılacağı belirtiliyor, bu kapsamda önce İngiltere daha sonra da Türkiye'ye dikkat çekiliyor.
CDU/CSU’nun başbakan adayı Friedrich Merz.Fotoğraf: Kay Nietfeld/dpa/picture alliance
İngiltere ile özellikle güvenlik ve savunma alanlarında yakın ve güvene dayalı işbirliğinin "her iki tarafın da çıkarına" olduğu vurgulanırken, Türkiye için daha muğlak ifadeler kullanılıyor.
Programda, "Türkiye, Avrupa için stratejik önemini korumaktadır ve önemli bir partnerdir. Türkiye'nin şu anda AB'nin değerler düzeninden uzaklaşmakta olmasından ve bu nedenle de birliğe üye olamayacak olmasından üzüntü duyuyoruz" ifadelerine yer vermekle yetiniliyor.
CDU lideri Friedrich Merz de seçim kampanyası sürecinde yaptığı açıklamalarda "Türkiye ile ilişkilerde yeni bir yol arayışında olduklarını" söyledi.
Suriye'de Esad rejiminin devrilmesinin ardından Avrupa hükümetlerine bölgede önemi artan Türkiye ile daha yoğun bir işbirliğine yönelme çağrısı yapan Merz, Körber Vakfı'nda yaptığı konuşmada AB açısından Türkiye'nin "stratejik odakta olması gereken bir ülke olduğunun" altını çizdi.
Türkiye'nin AB üyeliğinin artık uzun süredir gündemde olmadığını söyleyen Merz, "Ama işte tamamen dışarda bırakmakla, tam üye olarak almak arasındaki keskin ayrım bizim bu ülkeyle daha güçlü bir işbirliğine girmemizi sağlayacak tüm yolları bloke ediyor. Nasıl bir yol izlenebileceğine dair nihai bir yanıt bulabilmiş değilim… Avrupa çeperindeki ülkeleri AB yapılarına ve karar alma mekanizmalarına daha güçlü nasıl dahil edebiliriz? Bu soruya yanıt, bir yol yol arıyorum. Bulunacak yol, bu ülkelerde 'ikinci sınıf AB üyeliği' algısına yol açmamalı" diye konuştu
SPD şaşırttı: Parti programında Türkiye'ye yer verilmedi
Sosyal Demokrat Parti (SPD), 68 sayfalık seçim programında Türkiye'ye yer vermeyerek şaşırttı.
2017 seçimleri için hazırladığı programda Türkiye'nin AB ile müzakere sürecinin önemine vurgu yapan, 2021 seçim programda ise Türkiye'ye Avrupa'nın komşuları başlığı altında yer veren SPD, 2025 yılı seçim programında Türkiye'yi metin dışında bıraktı.
Programda, AB genişlemesinden NATO'daki dönüşüme, Ukrayna-Rusya savaşından Ortadoğu'da barışın tesisi çabalarına uzanan pek çok başlıkta parti vizyonu ortaya konulurken, tek bir yerde Türkiye'nin geçmemesi soru işaretlerine yol açtı.
SPD'li Başbakan Olaf Scholz'un görev süresi boyunca Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile işbirliğini sürdürürken, hatta pek çok başlıkta bu işbirliğini geliştirirken, Türkiye ile ilişkileri iç politika tartışmalarından uzak sürdürme yaklaşımı, SPD'nin seçim programına da yansımış görünüyor. Ya da SPD artık AB'den çok uzaklaşan Türkiye ile ilişkilerin değişen niteliği tanımlamak, kağada dökmek istememiş olabilir.
SPD’li Başbakan Olaf Scholz, ikinci bir dönem başbakan olmak için yeniden aday oldu.Fotoğraf: JOHN MACDOUGALL/AFP
Oysa SPD'nin 23 Şubat seçimleri için hazırladığı programında, AB genişleme sürecinin aynı zamanda "jeopolitik bir gereklilik" olduğu, Batı Balkan ülkelerinin hızlıca birliğe üye olması gerektiği, Ukrayna ve Moldova'nın AB'nin bir parçası olacağı, Gürcistan'da özgürlük ve demokrasiden yana güçlerin de destekleneceği ifade ediliyor.
"İttifaklarımızı genişletmek istiyoruz" denilerek, İngiltere ve ABD ilişkilerin güçlendirilmesi için belirlenen öncelikler sıralanıyor, "Diyalog ve işbirliğinden yanayız" başlığı altındaysa "kolay olmayan bir partner" olarak nitelendirilen Çin'e yönelik nasıl bir strateji izleneceği anlatılıyor. Hatta Endonezya, Günay Afrika ve Brezilya gibi devletlerle yürütülen işbirliğine vurgu yapılıyor.
Türkiye'nin ne AB, ne komşuları, ne de geliştirilecek işbirliği kapsamında değerlendirildiği programda, Türkiye'yi yakından ilgilendiren konulara değiniliyor. Örneğin, "Ortadoğu'da barış istiyoruz" başlıklı bölümde, Esad rejiminin devrilmesiyle birlikte artık Suriye'de yeni bir başlangıç umudu olduğu vurgulanıyor. Bu sürecin destekleneceği belirtilerek, "Çok sayıda dini, etnik ve mezhepsel grubun korunması ve katılımı, insan haklarının, özellikle de kadın haklarının korunması, insani yardıma engelsiz erişim ve Suriye'nin terörizm için bir üs olarak kullanılmasını veya komşuları için bir tehdit oluşturmasını önleyecek tedbirler, bizim için merkezi öneme sahiptir" ifadelerine yer veriyor.
Bu arada yeniden başbakanlığa aday olan SPD'li Olaf Scholz, geçen hafta Anadolu Ajansı'na verdiği röportajda, Almanya-Türkiye ekonomik ilişkilerini çok iyi olarak tanımladı, Türkiye ile ilişkileri özverili bir şekilde sürdürmenin Almanya için son derece önemli olduğunu, yeniden başlayan AB-Türkiye diyaloğu için de çaba sarf ettiğini söyledi.
Yeşiller Partisi: Türkiye'ye AB kapısını açık tutan tek parti
Yeşiller Partisi, 23 Şubat seçimleri için hazırladığı seçim programında, Türkiye'ye AB üyelik kapısını şartlı da olsa açık tuttu.
Batı Balkan ülkeleri, Ukrayna, Moldova ve Gürcistan'ın AB'ye üyelik hedefine destek vurgulanırken, "AB'de demokratik bir Türkiye için de yer var" ifadelerine yer verildi. Ancak Yeşiller, Türkiye ile üyelik müzakerelerinin yeniden başlaması için "demokrasi, hukukun üstünlüğü ve azınlıkların korunması konularında inandırıcı bir rota değişikliğinin" şart olduğuna vurgu yaptı.
Programda ayrıca Türkiye, Almanya ve Avrupa arasındaki çok yönlü ilişkileri güçlendirme ve Türk sivil toplumunu destekleme hedefleri de sıralandı.
Yeşillerin başbakan adayı Robert Habeck.Fotoğraf: Jens Krick/Flashpic/picture alliance
"Aktif dış politika" başlığı altında ise Suriye için belirlenen stratejiye yer verildi, aralarında Türkiye'nin de yer aldığı Suriye'nin komşularına kritik bir çağrı yapıldı. Suriye'de barışçıl ve demokratik bir dönüşüm süreci için Kürtler, Ezidiler, Dürziler, Aleviler ve Hıristiyanlar da dâhil olmak üzere tüm kesimlerin dikkate alınması gerektiğine vurgu yapılan programda, "Böyle bir süreci kolaylaştırmak için komşu devletlerden Suriye'nin kendi kaderini tayin hakkına, egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı göstermelerini bekliyoruz" denildi.
Yeşillerin başbakan adayı Robert Habeck, Scholz başbakanlığındaki koalisyon hükümetinde Başbakan Yardımcısı ve aynı zamanda Ekonomi ve İklim Bakanı olarak görev yaptığı süre boyunca, Türkiye ile ekonomik ve özellikle ticareti ilişkileri güçlendirme hedefine vurgu yaptı. Ekonomi ve enerji konularında Türk hükümeti ile işbirliğini sürdürmeyi önceliklendiren Habeck, Türkiye'ye ziyaret gerçekleştirdi, Türk mevkidaşlarını da Berlin'de ağırladı.
AfD: Türkiye kültürel olarak Avrupa'ya ait değil ama stratejik ortak
Aşırı sağcı Almanya için Alternatif'in (AfD) 23 Şubat seçim programında, "Türkiye'nin kültürel olarak Avrupa'nın bir parçası olmadığı" ifade ediliyor. AfD geçmiş seçim programlarında da bu iddiaya yer vermişti.
Bununla birlikte AfD'nin son programında ilginç bir söylem değişikliğine gitmesi dikkat çekti. Zira önceki programda "Türkiye kültürel olarak Avrupa'ya ait değil. Gittikçe İslamlaşması, endişeye yol açıyor" denilerek derhal AB'ye üyelik müzakerelerinin sonlandırılması gerektiği vurgulanmıştı.
Yeni seçim programında ise "Türkiye gerçi kültürel olarak Avrupa'nın bir parçası değil ama bizim için önemli bir stratejik ve ekonomik ortak" deniliyor. Hemen ardından "Yabancı devletlerin İslamcı ve milliyetçi gruplara ideolojik ya da mali destek sağlayarak Almanya'nın içişlerine müdahalesini reddediyoruz" ifadelerine yer veriliyor, AfD'nin öncelikli çıkarının "Ortadoğu'dan kitlesel bir göçün önlenmesi" olduğu belirtiliyor, üyelik müzakerelerine hiç değinilmiyor.