‘Şükrü Gülmüş Analiz Etti...
"Gurbet ne yana düşer ustam’’ türküsünü duymuş ama gurbet denen olguyla karşılaşmamıştım. Hatta doğup büyüdüğüm Batman, Siirt’e bağlı olmasına rağmen Siirt’i hiç görmemiştim. Bizim için Siirt; ‘Orda bir şehir var uzakta, gitsek de gitmesek de bizim Batman ilçesinin bağlı olduğu bir şehirdir’’ derdik. Batmanlılar olarak –trenin avantajından dolayı- ilişkilerimiz hep Diyarbakır ileydi. Mardin’se bizim için eski kütük için en fazla uğrak nahiyemiz Hasankeyf ve ilçemiz Gercüş’tü.
1970’ten sonra Batman Petrol Okulu’nu bitirdim. Kırşehir Parasız Yatılı Öğretmen Okulu’nu kazanmakla adımı gurbete yazdırdım ve biletimi Nevşehir Yerköy’e kestim.
Kırşehir’de okulumuz sanayiye yakındı. Bir gün orda bir mermer ustası tanıdım. Yaşça benden büyüktü. Gelip gitmeye başladım ve süreç içinde boş zamanlarında yanında çalıştım. O yaşlı Kırşehirli ustam sayılıyordu. Bir gün bana;
‘’Kürd müsün?’’ dedi. Ben de ‘’Evet’’ dedim. Bana kağıt kalem getirdi. Ve oturttu,
‘’Bak yeğenim. Kürd ve Türk birdir. Neden diyeceksin? Şimdi yazalım: KÜRT-TÜRK!.. Harflere dikkat et. Hepsi aynı. KÜRT’ü tersten oku! TRÜK! Bu su sefer TÜRK’ü yaz! Tersten oku! KRÜT… Onun için yok öyle bir ayrık gayrık. Sonra elhammülillah hepimiz Müslümanız, dedi. Ben elindeki kalemi aldım.
KÜRD’ü (T) ile değil de (D) ile yazdım ve bu birliği, bu eşitliği ve aynılığı bozdum.
Bir daha da yanına uğramadım. Ben kendimi, anamı, babamı ve çevremi bilirim. Kürd ve Türk birse, aynıysa; niye ben Türkçe bilmiyordum? Babam niye askerlikte Ali Okulunda Türkçe’yi öğrendi?
Bana çok saçma geldi. Kafam basmadı ve inadım inat, inadım murat, o gün bugün KÜRD’ü hep (D)’li yazarım. Bu (D)’li yazma bir farklılığım oldu.
Türkçe TÜRK yazılır. Türk dili imla kuralına yanlıştır, (D) ile yazmak, diyenler oldu. Aldırmadım.
Bunun için ben Ahmet’i de Ahmed yazarım. Sonuna da bir (O) eklerim. Böylece Ahmedo olur. Sempatikleşir ve daha hoş olur.
Peki benim Amed’im kimdir?
‘’Ağlama Ahmed ağlama
İki de birde elini atma kuşağına
Anam avradım olsun değişicek bu günler.
Büyük balık küçük balığı yutar, demişler
Bok yemişler Ahmed!
Sonra sen balık değil, insansın insan’’ şiirindeki Ahmed mi?
Hayır!.
Benim Ahmed’im Ahmedê Xanî’dir.
Dikkat edin yazılımıma; Ahmedê (Sondaki e, şapkalıdır.)
Soyadı Xanê değil, Xanî’dir.
O zamanlar, medreseler vardı. Veya bir Kürd bireyi yazınsal alana girerken, Bir mahlas bulurdu kendisine. Mesela; bir imam olan Mele Şeyhmus, kendisine ‘’Cegerxwîn’’ dedi ve bu mahlasla tanındı. Fekiyê Teyra, Meleyê Cizirî ve Çolamerig (Hekkari)’li, olan Ahmed, Bazîd (Beyazid) geçer. Kendi aşireti olan Xanî’yî soyad olarak alır.
Ahmedê Xanî’nin Kürdler paha bilimez armağanı Mem û Zîn kitabıdır.
Xanî bu eserlerle Kürdlere bir roman değil, ölümsüz bir eser bırakmıştır.
Bu nedenle, Ahmedê Xanî ve ölümsüz eseri Mem û Zîn bir araştırma konusu.
Ben sadece üçüncü ve en anlamlı olan merhaba mı da Ahmedê Xanî’li olmasınıı istedim. Xanî’den bir dörtlükle noktalıyorum yazımı.
Ki elâlem çıkıp da demesin, ‘Kürtler
Yeteneksiz, hünersiz, temelsizdirler
Türlü türlü milletler kitap sahibi
Yalnızca şu Kürtlerin yoktur nasibi
…
Kürtler asla yetenekte az değiller
Ve fakat kimsesiz ve mecalsizdirler…
2 Temmuz 2020
Almanya-Essen
(NOT: Ahmede Xani (Ahmed-i Hani) 1650 yılında Hakkari’de dünyaya gelmiştir. Doğu Anadolu’nun birçok yerini dolaşarak Arapça, belagat ve dini ilimleri okumuş ve ayrıca astronomiyle de ilgilenmiştir. Kürtçe olarak kaleme aldığı eserlerinin incelenmesinden önemli bir şair ve mutasavvıf olduğu anlaşılmaktadır. Üluhiyet ve varlık konuları başta olmak üzere ahlaki, sosyal ve kültürel meselelerdeki görüş ve düşüncelerini manzum eserlerinde dile getirmiştir. Kürt edebiyatçı, astronom, şair, tarihçi ve İslam alimi olan yazar 1707 yılında Doğubayazıt’da hayatını kaybetmiştir).