ABD'nin eski Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey, Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (ORSAM) tarafından düzenlenen "Suriye'nin Geleceği: Türkiye ve ABD Perspektifi" başlıklı panelde konuştu.
Jeffrey, Suriye'nin bütün dünya için olağanüstü ciddi ve tehlikeli bir konu olduğunu belirterek "Şu anda Ortadoğu'da yaşanan en ciddi çatışma. İran, Rusya, ABD, Türkiye ve en azından hava kuvvetleriyle İsrail, Suriye konusuna dahil bulunmakta." değerlendirmesinde bulundu.
'TÜRKİYE GÖÇMEN KONUSUNDA ÇOK BÜYÜK ÇABA GÖSTERDİ'
Jeffrey, Suriye'de 12 milyon insanın yerinden edildiğini, bu insanların yaklaşık yarısının yaşadığı Türkiye’nin çok büyük çaba gösterdiğini belirterek, yaşananların insani bir felaket olduğunu ve küresel anlamda da bir sıkıntıya yol açtığını ifade etti.
'TÜRKİYE’NİN YAPTIĞI BİR HAREKAT SONRASINDA DEĞİŞME OLMADI'
Suriye'deki mevcut durumu değerlendiren Jeffrey, "3 yıldır aslında donmuş bir çatışma var. Sahada aslında çok fazla bir değişiklik yok. Ne yazık ki trajik olarak birkaç ay önce birtakım problemler oldu. İran, Rusya taraftarı gruplar sahada birtakım çatışmalar yarattılar. Ama onun dışında 2018’den beri Türkiye’nin yaptığı bir harekat sonrasında durumda bir değişiklik yok." yorumunda bulundu.
Bölgede yer alan aktörlerin durumlarını değerlendiren Jeffrey, "Esed basitçe hayatta kalmaya çalışıyor. Hiçbir şekilde anlaşmaya varmıyor. Ülkesine insanların geri dönmesini sağlayacak, paranın akmasını sağlayacak önerileri kabul etmiyor. Yönetimde kalmak tek istediği şey. Yıkıntının yöneticisi olmayı tercih ediyor. Ülkeyi yeniden yapılandırmaya karşı." dedi.
'RUSYA SURİYE'DEN FAYDALANMAK İSTİYOR'
Rusya'nın Suriye ve bölge üzerinde çok ciddi iddiaları ve istekleri olduğunu aktaran Jeffrey, bu eğilimin önemli zararlara neden olabileceğini kaydederek, "Rusya ise daha önce düşündüğü şekilde ekonomik olarak batmış bir yapıdan faydalanmak istiyor. Orada kendi ordusunun birtakım güçlerini oluşturmak istiyor. Kendisine dost bir yönetimle orada var olmak istiyor." değerlendirmesinde bulundu.
İran'ın Suriye üzerindeki hedeflerinden de anlatan Jeffrey, Tahran yönetiminin Batı sistemine karşı olarak bölgede baskın bir güç olmak isteğine vurgu yaparak Suriye sorununun çözülmemesinin İran'ın bölgedeki şansını artırdığını belirtti.
ABD'nin ise meseleyi 3 farklı seviyede ele aldığını kaydeden Jeffrey, İran ve Rusya'nın yaptığı savaş suçlarının, kimyasal silah kullanımlarının ve güvenlik sisteminin altüst edilmesinin en üst noktadaki alarm seviyesi olduğunu kaydetti.
Bir sonraki seviyenin mevcut insani kriz olduğunu belirten Jeffrey, son olarak İran'ın Suriye’de ikinci bir Lübnan yaratmaya çalıştığına dikkat çekerek, "Lübnan yıkılmış bir devlet. Bir kukla tarafından yönlendiriliyor. Bunun Suriye'de olmasını istiyorlar." dedi.
ABD'nin eski Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey
'TÜRKİYE GÜVENLİK SORUNU NEDENİYLE SURİYE'DEN AYRILMIYOR'
Türkiye'nin güvenlik sorunları nedeniyle bölgeden ayrılmak istemediğini kaydeden Jeffrey, "Türkiye sınırı boyunca kendini savunmak durumunda kalıyor. PKK meselesi çok ciddi bir mesele. Türkiye'de 3 milyondan fazla mülteci var ve İdlib'de şu an 3 milyon kişi bulunuyor." şeklinde konuştu.
Suriye rejimi cephesindeki gelişmeleri kaydeden Jeffrey, "Suriye'de DEAŞ'ın öldürdüğü askerler söz konusu. Çünkü Esed bu teröristleri teşvik ediyor, zemin hazırlıyor. Suriye yönetimi uyuşturucu ticaretini de finanse ediyor. Bu şekilde kendi askeri kuvvetlerini finansmanını sağlıyor. Ekonomik olarak üstünlük kazanmaya çalışıyor." ifadelerini kullandı.
'TÜRKİYE OLMAKSIZIN SURİYE'DE BİR ÇÖZÜM OLAMAZ'
ABD’nin Suriye politikasının bir önceki yönetimine kıyasla çok fazla değişmediğini, eski ABD Dışişleri Bakanı John Kerry'nin 6 yıl önce yapmaya çalıştıklarının devam ettiğini gözlemlediğini kaydeden Jeffrey, “ABD şu anda kayıt altında açık bir şekilde Suriye politikasını ifade etmiş değil. Benim yönetime naçizane tavsiyem bence bu bölge politikası açık bir şekilde ifade edilmelidir ki diğer tüm ülkeler de pozisyon alabilsinler.” dedi.
Meselenin çok boyutlu olarak ele alınarak çözümün tüm taraflara fayda sağlaması gerektiğini ifade eden Jeffrey,"Türkiye olmaksızın Suriye'de bir çözüm olamaz. Bu da ABD ile Türkiye’nin iş birliğini zorunlu hale getiriyor." dedi.
Panelin açılış konuşmasını yapan ORSAM Başkanı Prof. Dr. Ahmet Uysal, Arap Baharı döneminde Suriye toplumunun beklediği ekonomik ve siyasi reformların gerçekleşmediğini ifade etti.
Düşme noktasına gelen Suriye rejiminin Lübnan, DEAŞ, İran gibi güçler tarafından kurtarıldığını belirten Uysal, "Batılı güçler Suriyelileri yüzüstü bıraktı. Özellikle Obama yönetimi kimyasal silahlar gibi girişimleri göz ardı ettiler. PKK gibi PYD gibi bazı kısaltmalara sahip oluşumları göz ardı ettiler. Aslında DEAŞ'ın oluşumuna zemin hazırladılar. Ve bütün bu yapılar günün sonunda birbirleriyle çatışmaya başladılar." değerlendirmesinde bulundu.
