7 Ekim 2023’de Aksa Tufanı ile başlayan Ortadoğu’daki savaşın üzerinden bir yıl geçti. Ateşkes sağlanması amacıyla yürütülen dolaylı görüşmelerde Mayıs ve Haziran aylarında ilerleme sağlanmış olmasına rağmen, Netenyahu’nun yeni şartlar ileri sürmesi nedeniyle uzlaşı mümkün olmadı. Üstelik savaşın birinci yılında İsrail, Lübnan’ın güneyine ve başkent Beyrut’a da saldırarak çatışma coğrafyasını genişletti. İran’ın 1 Ekim 2024’de İsrail’e hipersonik füzelerle yaptığı misilleme ve İsrail’in karşı saldırı yapma konusunda ABD ile işbirliği arayışına girmesi çatışmaların yayılma tehlikesinin geçmediğini gösteriyor. Açık olan husus şudur ki Ortadoğu’da Gazze ve Lübnan’da yoğunlaşan çatışmaların ne yöne seyredeceği ABD seçimlerine bağlı olarak şekillenecek.
ABD’de 5 Kasım 2024’de yapılacak başkanlık seçimlerinde kimin başarı kazanacağı belirsizliğini koruyor. Adaylar arasındaki kızgın rekabetin kaderini her seçimde siyasal tercihleri değişen eyaletler belirleyecek. Seçimi Demokratların kazanması halinde ABD’nin Ortadoğu politikasında Joe Biden hükümeti uygulamalarının nüans değişikliklerle devam etmesi bekleniyor. Cumhuriyetçi Parti’nin kazanması halinde, her ne kadar güçlü destek verileceği ifade edilmiş olsa da ABD’nin İsrail üzerinde ateşkes ve uzlaşı baskısı yapması kaçınılmaz görünüyor. Hatta Netenyahu’nun “İsrail’in beynelmilel çıkarlarını koruyamadığı ve dünyada anti semitizmin artmasına uygun zemin yarattığı” suçlamasıyla mahkemetarafından görevinden azledilip günah keçisi ilan edilmesi de mümkün. 27 üst düzey yetkili tarafından Temmuz ayında Netenyahu’nun görevden alınması için Doğu Kudüs Bölge İdare Mahkemesine yapılan başvuru reddedilmedi. Başvurunun uygun bir zamanda karara bağlanması öngörülüyor. Bu yönde bir adım atılması halinde insancıl hukuk ve savaş suçlarına aykırı fiiller nedeniyle İsrail aleyhine yükselen tepkilerin önü alınmış olacak.
Dolayısıyla Trump’ın kazanması halinde ABD’nin İsrail stratejisi İbrahim Anlaşmalarına dönüş olacak. Bu bakış açısına göre İsrail’in bölgede güçlenmesi için coğrafi bakımdan genişlemesi gerekmiyor. Esasen buna demografik yapısı, yani nüfusu elverişli değil. Trump’agöre, komşuları ile barış içerisinde bulunması, siyasi ve ticari ilişkilerinin güçlenmesi İsrail’in bölgede nüfuzunun artması anlamına gelecek. Dolayısıyla Trump’un kazanması halinde ABD’nin önceliği çatışmaların sonlandırılması, ateşkes sağlanması ve barış masası olacak.
ABD seçimleri aynı zamanda Ukrayna savaşının kaderinin şekillenmesinde belirleyici olacak. Demokrat Joe Biden hükümeti çatışmaların başladığı 24 Şubat 2022’den itibaren Ukrayna’ya devasa kategoride askeri yardım sağladı. ABD aynı zamanda NATO kanalıyla müttefiklerini Ukrayna’ya destek sağlamaya yönlendirdi. 1000 km uzunluğundaki cephe hattında Ukrayna askerlerinin Rusya karşısında direnmeleri, ABD ve müttefiklerinin istihbarat, lojistik, silah ve teçhizat desteği olmadan başarılamazdı.
Ukrayna’nın Kursk ve Beograd gibi Rusya coğrafyası içerisindeki bölgelere yönelik saldırılarının da NATO tarafından kurgulandığı ve desteklendiği çok açık. ABD seçimlerini Joe Biden’in yardımcısı Kamala Harris’in kazanması durumunda ABD ve NATO’nun Ukrayna’ya desteği devam edecek. Bunun işaretleri NATO’nun 75’nci yıl toplantısı sonuç bildirgesinde çok açık olarak ifade edilmiş durumda. Bununla birlikte seçimleri Cumhuriyetçi Parti adayı eski Başkan Donald Trump kazanırsa, bunun Ukrayna savaşına yansıması silahların susması ve barış masası olacak. Eski Yugoslavya’daki çatışmalarda AB adına arabuluculuk görevi yürüten eski İngiltere Dışişleri Bakanı Lord Owen’e göre, Trump’ınkazanması halinde önceden üstlenilen yükümlülükler geçerliliğini yitirecek.
Rusya açısından bakıldığında ise savaşta başarı olarak görülmesi gereken husus, Ukrayna’nın NATO üyeliğinin engellenmiş olması. Rusya, Ukrayna içerisinde Rus azınlığın yaşadığı 180 bin km2 genişliğinde bir coğrafyayı işgal etti. Zaporidja, Herson, Donets ve Luhanskbölgelerinde Rusya hâkimiyetini meşrulaştırmak amacıyla 30 Eylül 2022’de söz konusu bölgelerin liderleri Moskova’da Rusya Federasyonu’na katılma anlaşması imzaladılar.
Rusya bu olayın ardından adı geçen bölgelerin Rusya topraklarına dâhil olduğunu ve buralara saldırı yapılması halinde konvansiyonel veya taktik nükleer silahlarla cevap verileceğini açıkladı. Rusya tarafından sık aralıklarla nükleer tehdide başvurmuş olmasına karşılık Putin genel olarak itidal ile hareket etti. Ancak Moskova’nın açıklamaları Batı dünyasındaRusya’ya karşı ortak politika izlenmesi konusundaki görüş birliğini ortadan kaldırdı. Slovakya ve Macaristan gibi ülkelere göre NATO’nun Ukrayna savaşına artan ölçüde müdahil olması, Avrupa’da çatışma riskini artırıyor.
Rusya, Ukrayna’nın NATO üyeliğini önlemiş olsa da İskandinavya coğrafyasında genişlemeye mani olamadı. AB içerisinde tarafsız statüleri ile bilinen iki ülke Finlandiya ve İsveç, bir biri peşine NATO’ya üye olarak katıldılar. Savaşın Rusya bakımından bir başka olumsuz boyutu da Karadeniz donanmanın taşınması oldu. Ukrayna’nın ABD ve NATO desteğiyle bir düzine Rus gemisini Karadeniz’de batırması üzerine Soçi limanı donanmanın yeni karargâhı olarak belirlendi.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov, Ekim ayı başında Newsweek dergisine yaptığı açıklamada ABD seçimlerini kimin kazandığı ile ilgilenmediklerini söyledi. Gerçekte Rusya yönetimi seçimlerden Trump’un başarılı çıkmasını istiyor. Zira Demokrat aday KamalaHarris, Joe Biden politikalarına devam edeceğinin işaretini verirken, Trump tüm kampanya boyunca Ukrayna savaşını sonlandıracağı görüşünü dile getirdi. Rus basını da esasen örtülü biçimde tercihini ortaya koymuş durumda. Ukrayna savaşının sona ermesi ve Rusya’nın yaptırımlardan kurtulabilmesi için ABD seçimlerinde Trump’ın başarılı olması temenni ediliyor.