Geçen hafta ?20 milyar dolar nereye gitti?? diye sormuştum.
Yakın tarihte duyduğum en önemli açıl15 Haziranda 204.229 milyon dolar olan ?yabancı para -YP- mevduatları, 31 Ağustos haftasında 184.068 milyon dolara gerilemişti. Azalan bu döviz hesapları TL´ye çevrilerek yine bankalarda tutulsaydı, benzer şekilde TL mevduatlarının artması gerekiyordu. Ama TL mevduatları da sadece 23 milyar TL artmıştı.
Oysa TL mevduatları en az 106 milyar TL artmalıydı.
Peki, para yastık altına mı gitti? Hiç sanmıyorum.
Bakın mesela 31 Ağustos - 07 Eylül haftasında YP mevduatları -1.416 milyon dolar daha azalıyor ve 182.652 milyon dolara geriliyor. Hangi kur üzerinden? 1 dolar 6,59 TL´den.
Azalan döviz hesabının TL karşılığı 9,3 milyar ediyor. Oysa TL mevduatları sadece 6,4 milyar lira artışla 1 trilyon 033 milyara yükseliyor.
Kısaca yabancı para mevduatlarındaki azalış, TL mevduatlarında hala yeterince artışa yol açmıyor. Para sistemden bir şekilde çıkıyor.
***
Bu dövizler yurt dışına mı çıktı?
Dış borç mu ödedik?
Ne oldu?
Önce YP mevduatlarındaki azalış tarihlerini verelim (Milyon $):
15-22 Haziran: -5.250
06-13 Temmuz: -4.722
27 Tm-03 Ağ: -4.698
10-17 Ağustos: -7.320
Açık ve net çıkış Haziran ayındaki 5,2 milyar dolar ile temmuz ayındaki 4,7 milyar dolar. 27 Temmuz-03 Ağustos haftasındaki çıkış hangi aya kaydediliyor bilmiyoruz. Çünkü MB bu veriyi haftalık olarak açıklıyor.
Ama ağustos ayında yüklü bir çıkış olduğu belli. Ama yine ağustos ayındaki döviz çıkışında TL mevduatlarında da bir artış var. Kısaca döviz hesaplarındaki erime ile TL mevduatlarındaki artmama durumu haziran ayında daha net.
Geliyoruz ?Ödemeler Dengesi? verilerine.
Haziran ayında 3 milyar dolar cari açık var. Buna ek olarak 4,5 milyar dolarda finans hesabından bir sermaye çıkışı olmuş. Kısaca, haziran ayındaki YP mevduatındaki azalış karşılığında döviz bozdurulmadığı ve sermayenin dışarı çıktığını söyleyebiliriz. Bu nedenle TL mevduatlarında da bir artış olmamış.
Ama temmuz ayında bırakın çıkışı, sermaye girişi bile olmuş. Hatta kaynağı belirsiz sermaye girişi bile 2,9 milyar dolar ile rezervleri artırıyor. Bu sefer temmuz ayı TL mevduat artışına bakıyoruz. 22,7 milyar liralık döviz bozdurulurken, karşılığında 36,9 milyar TL mevduatı artıyor.
HHH
Sorun şurada: Temmuz ayının son haftasındaki 4,7 milyar dolar nereye gitti? Çünkü, tıpkı haziran ortasındaki gibi, döviz hesapları azalırken, TL mevduatı da azalıyor.
Özet vermek gerekirse, şöyle bir tahminde bulunabiliriz: Temmuz ayının sonu ve ağustos ayının ilk haftasında 23,7 milyar lira karşılığı 4,7 milyar dolar banka mevduatlarından eksildi ve muhtemelen ağustos ayı ödemeler dengesinde sermaye çıkışı olarak kayda geçti. 10-17 Ağustos haftasında da eksilen 7,3 milyar dolarlık YP mevduatlarının bir kısmı TL´ye geçerken, bir kısmı da yine sermaye çıkışı olarak yurt dışına gitti.
Böylece 15 Haziran - 07 Eylül tarihleri arasında yaklaşık 15-17 milyar dolarlık bir kaynak bankacılık sektörü varlıklarından azalmış oldu.
Zaten bu dönemi bir geçiş dönemi olarak görmekteyim. Mevduat çıkışı ve kredi geri ödeme sistemi bir yerde dengeye gelene kadar dalgalanma olağandır. Aynı tabloyu döviz varlık ve borçlarında da düşünebiliriz. Cari fazla vermeye başlayan bir ekonomide, eski borçlar ve taahhütler yüzünden yüksek kur düzeyi de dalgalanmaya devam edebilir.
Ama unutmayın ki bu dalgalanmanın sonunda, iç talep azalması ile ekonomide bir denge oluşacaktır. Ve bu denge durumu da en azından finansal olarak bugünkü şartların daha kötüsü olmayabilir. En azından bu ihtimali daha güçlü görmekteyim.
