Genç neslin çoğunluğu, yakın tarihimizin en önemli olaylarından birisi hakkında pek bilgi sahibi değil. 12 Eylül, ülkemiz tarihinde önemli dönüm noktalarından birisidir.k
Sivil iktidarlar eliyle yapamadıklarını, askeri darbecilere rahat yaptırdıkları için, çeşitli kademelere yerleştirdikleri bürokratlar eliyle, ülkeyi adım adım askeri darbeye hazır hâle getirdiler. Birçoklarınızın böyle şey olur mu, hükümet ne güne duruyor, dediğini duyar gibi oluyorum.
Turgut Özal birkaç kişinin bulunduğu özel ortamda:‘1960 Darbesiyle bürokrasi, ülke yönetimine hâkim hâle getirildi. Seçimle gelen Hükümete, bu çarkta % 25 gibi cüzi bir alan bırakmışlar. Bunu bile çok görüyorlar ve ben bu % 25 iktidar hakkımı kullanabilmenin, mücadelesini veriyorum.’ diyerek, iktidarda olduğunu ama muktedir olamadığını söylüyor.
1970 yılların ortalarından itibaren, ülkede sağ sol diye bir mücadele zemini oluşmasını sağladılar. Özellikle büyük şehirlerde üniversiteler eliyle ülkenin evlatları sağcı, solcu olmak üzere ayrışmaları sağlandı. Akabinde üniversitelerde hâkimiyet mücadeleleri verilmeye başlandı. Üniversitelerde eğitim gören gençlerin çoğu, sol görüşlü fikre sahipti, sağ görüşe sahip öğrenciler azınlıktaydı. İslami hassasiyete sahip olan kesim ise çok azınlıkta olmakla birlikte, sağcı olarak adlandırılırdı.
70’li yılların ortalarında üniversitelerde, taşlı sopalı kavgalarla solcu ve sağcı hâkimiyet alanları oluşmaya başladı. Kavgalarda bir süre sonra zincirler ve demirler görülmeye başladı. 1975 yılından itibaren de zincir ve demirin yerini, tabancalar aldı. Mücadele lise ve ortaokullara sıçratıldı. Ardından mahalle ve sokaklara yayıldı.
Artık kurtarılmış bölgeler vardı. İstanbul’un Anadolu yakasında Örnek Mahallesi’nde gecekonduların bulunduğu bölgeye, sol görüşlü militanların yerleşti. Taksim’de düzenlenen 1 Mayıs 1977 mitinginde kan dökülmesinden sonra, bölgeye kök salmış devrimciler tarafından, 1 Mayıs Mahallesi adı verildi.
Artık 1 Mayıs Mahallesi’ne asker ve polis giremez olur. Çünkü Örnek Mahallesi; Halkın Kurtuluşu, Halkın Yolu, Halkın Birliği, Partizan gibi Maocu örgütler yanında Dev Yol, Dev Sol gibi Marksist Leninist örgütler tarafından, sokak sokak cadde cadde bölüşülmüştü.
Devrim Mahkemeleri kuruluyor, insanlar yargılanıyor ve infaz ediliyordu. Bu infazların en korkuncu, 15 Mart 1978’de MHP’li beş işçinin, taş ocaklarında infaz edilmesiydi.
1 Mayıs Mahallesi ve benzeri kurtarılmış bölgelere, zaman içerisinde kurtarılmış şehirler ilave oluyordu. Kars solcuların, Erzurum sağcıların kaleleri hâline gelmişti.
İslami kesimi temsil eden MTTB ve Akıncılar, bu silahlı çatışma ortamından kendilerini soyutlamaya gayret etseler de; sol ve sağcıların saldırılarından, kendilerini kurtaramıyorlardı.
Silahlı çatışma ortamı,70’li yılların sonlarına doğru o kadar artmıştı ki; bir günde sağdan ve soldan olmak üzere, 20-30 kişi hayatını kaybettiği oluyordu. Türkiye genelinde en az olduğu günlerde bile, 10 kişi hayatını kaybediyordu.
Bütün bunlara rağmen, halk bu tür çatışmaların içine çekilemiyordu. Halkın arasında bu tür olayların yaygınlaşması için inanç farklılıklarını kaşımaya karar verilir. Alevi ve Sünni halkın yan yana, barış içinde yaşadığı iller, ilçeler ve tüm yerleşim birimleri “derin güçler” in arayıp da bulamadığı bir ortamdı.
İlk düğmeye, Malatya’da basıldı.
17 Nisan 1978 Malatya’da Hamido’nun faili mechul bombalı paketle öldürülmesiyle, Malatya olayları patlak verdi. 17 Nisan akşamı başlayan olaylar, 20 Nisan akşamına kadar sürdü. Bu süre içinde sekiz kişi ölmüş, yirmisi ağır olmak üzere yüz kişi yaralanmış, 100 işyeri ve ev tamamen olmak üzere, toplam 960 işyeri ve ev tahrip edildi.
İkinci olarak Sivas seçildi.
03 Eylül 1978 günü. Alibaba Mahallesindeki Pazar yerindeiki gencin kavga etmesiyle başlayan olaylar, bir anda bütün şehre yayıldı ve 2 gün devam eden olaylarda, şehirde adeta bir iç savaş yaşandı. Alibaba Mahallesinden 10 Alevi vatandaş öldü, 93 kişi de yaralandı. 351 işyeri ve 97 adet mesken tahrip edildi. Olaylar, Yurtiçi Doğu Bölge Komutanlığı'nın müdahale etmesiyle, kontrol altına alındı.
Karanlık ellerin üçüncü hedefi Kahramanmaraş oldu.
19 Aralık 1978 günü Kahramanmaraş Çiçek Sineması’na, Cüneyt Arkın’ın başrol oynadığı Güneş Ne Zaman Doğacak isimli filmin gösteriminde, patlayıcı madde atılması, olayların başlamasının fitili olmuştur. Yedi gün süren olaylar sırasında, resmi rakamlara göre 120 insan öldürüldü, 200’ün üzerinde ev yakıldı, 100’e yakın işyeri tahrip edildi.
Müstekbirler ve yerli uşaklarının senaryosu kısmen başarılı olmuştur.
Silahlı çatışmaların önünü alabilmek için Ecevit Hükümeti 26 Aralık 1978 saat 7.00'den itibaren İstanbul, Ankara, Kahramanmaraş, Adana, Elâzığ, Bingöl, Erzurum, Erzincan, Gaziantep, Kars, Malatya, Sivas ve Şanlıurfa olmak üzere, toplam 13 ilde sıkıyönetim ilan edilmiştir. Daha sonra bu illerin sayısı arttırılmıştır.
Siyasi iktidarın olayları asgariye indirmek için yaptığı bütün hamleler boşa çıkıyor ve olayların önü, bir türlü alınamıyordu.
Askerlerin darbe yapmasının yolunun açılması için, gizli eller son adımı, Çorum’da Alevi Sünni çatışmasının fitilini ateşleyerek attı.
27 Mayıs 1980 günü, Bakan Gün Sazak'ın öldürülmesi istenen fırsatı yaratmış, Çorum halkı tahrik edilmeye başlandı. Ve 4 Temmuz günü "Alaattin camisine bomba atıldı, yakılıyor" diye bir şayia ortaya atılarak, olayların fitili ateşlendi. Çorum olaylarında resmi rakamlara göre 57 kişi öldürüldü. 300'e yakın yurttaş yaralandı. 300'e yakın ev ve iş yeri ise tahrip edilerek yıkıldı. 600’den fazla aile, il içinde göç etmek zorunda kaldı.
Böylece, darbe yapmanın şartlarının olgunlaşması sağlandı.
Artık, asker devletin yönetimine el koyabilirdi…