Haftaya hızlı bir başlangıç yapan piyasalarda kur yükselişini devam ettiriyor. Dolar, TL karşısında neredeyse 5.20 seviyelerini görürken euro ise 6 lirayı aştı. ABD-Türkiye arasındaki gerilimin bu yükselişte etkili olduğunu söyleyen uzmanlar, enflasyon konusunun da piyasaları dalgalandırdığını dile getirdi. İntegral Yatırım Araştırma Uzmanı Seda Yalçınkaya Özer, ABD ve Türkiye arasındaki gerilimin bitmesine yönelik net bir durumun olmadığını ve stresin tamamen dolar/TL üzerinde biriktiğini söyleyerek ?Kurda zaten bir hassasiyet vardı, hassas dengeler daha da ciddileşti.
Dolar/TL´de 5 seviyesinin üzerine oturabilecek bir tablo var ancak ileride ABD ile ilgili net adımların atılması ve bu adımların yumuşamaya doğru evrilmesi kurda yumuşamayı da beraberinde getirecektir? dedi. Aynı gün rekor üzerine rekor kıran dolar günü 5.19 liradan, euro ise 6.01´den kapattı. Öte yandan ekonomistler kısa vadede kısır döngü oluştuğu düşüncesinde. Ekonomistlerin açıklamalarına göre ?Kur artıyor bununla birlikte enflasyon artıyor. Enflasyon artışıyla birlikte faizler artıyor. Merkez Bankası´nın faiz artırımları sürekli piyasa faizlerinin gerisinde kaldı. Merkez faiz arttırmadı ama piyasada faizler yükseldi. Merkezin son kararında faizleri yüzde 17.75´te sabit tutmasıyla yüzde 19 seviyelerinde seyreden iki yıllık tahvil faizi sabit kalmadı. Dün itibarıyla yüzde 22´lerin üzerine çıktı.? Uzmanlar kısa vadede bu kısır döngünü bir an önce kırılması gerektiğini söylüyor. Kısır döngünün kırılması 1994 yılında çıkartılan süper bonoları akıllara getirdi. O dönemde 3 aylık bonolar yüzde 50 faize çıkarıldı ve insanlar dövizleri bozdurup TL aldılar. Şimdide uzmanlar bir şok tedavi ile TL´nin piyasanın üzerinde cazip hale getirilmesiyle, dövize yönelen talebin kesilmesi gerektiğini açıkladı. Fakat yine aynı uzmanlar bu hareketin sadece nefes aldıracağını geçici bir çözüm olacağını ekledi.
Uzmanlara göre, kısa vadede ikinci acil çözüm, çifte açığın bir an önce kaldırılması gerektiği. Uzmanlar en kısa sürede ya cari açığı ya da bütçe açığını bir an önce sonlandırılması gerektiğini söylüyorlar. Kısa vadede cari açık sonlanmayacağına göre, derhal bütçe açığının kontrol edilebilir minimum düzeye indirerek piyasaya güven verilmesi gerektiği belirtiliyor. Açıklama şöyle devam etti: ?Bütçe açığının kapatılmasında da zaten sermaye ihtiyacı olan özel sektöre yeni vergi ekleyerek değil, devletin verimsiz, savurgan harcamalarını kısarak gerçekleştirilmesi gerekiyor. Daha uzun vadede ise cari açığı kapatacak, üretim süreçlerini destekleyecek büyük yapısal değişim ver reformların yapılması lazım. Burada da üretim süreçlerinden vergi oranlarının düşürülmesi, inşaat ve beton yerine üretim süreçlerinin daha fazla destek verilecek. Ama kısa vadede faiz önlemiyle TL´nin cazip hale getirilmesi ve bütçe disipliniyle piyasaya güven verilmesi gerekiyor.?
Rapora göre, yurt içi üretici fiyatları temmuz ayında yüzde 1.77 arttı ve yıllık enflasyon 1.29 puan yükselişle yüzde 25´e ulaştı. Üretici fiyatlarında gözlenen ve alt gruplar geneline yayılan yüksek fiyat artışlarında Türk lirasındaki birikimli değer kaybı belirleyici oldu. İmalat sanayi yıllık enflasyonu bu dönemde 1,18 puan artışla yüzde 25,28´e yükseldi. Bu dönemde, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi yüksek seviyesini korudu. Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, tüm alt gruplarda fiyatların güçlü artışlar göstermeye devam ettiği izlenirken, yıllık enflasyonlarda da yükseliş gözlendi. Bu dönemde aramalı fiyatlarındaki artışta, demir-çelik, kimyasal, plastik ve kauçuk, tekstil ve kağıt ürünleri öne çıktı. Sermaye malı fiyatlarında gözlenen artışta ise motorlu kara taşıtları ile parça-aksesuarları, makineler ve metal yapı ürünleri belirleyici oldu. Bu dönemde dayanıklı tüketim malları fiyatları mobilya, tüketici elektroniği ve ev aletleri kaynaklı olarak yükseldi, dayanıksız tüketim malları fiyatları ise (başta et ürünleri ve yağ olmak üzere) gıda ürünleri ile tütün ve giyim fiyatları öncülüğünde arttı. Sonuç olarak, temmuz ayında, tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları güçlü seyrini korudu.
Aylık enflasyon rakamlarının açıklanmasının ardından Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Temmuz ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu´nu yayınladı. Temmuz ayında tüketici fiyatları yüzde 0.55 arttı ve yıllık enflasyon 0.46 puan yükselerek yüzde 15.85 oldu. Enflasyondaki yükselişe en belirgin katkı döviz kuru geçişkenliğinin yüksek olduğu temel mal grubundan geldi. Bu kalemde alt gruplar geneline yayılan fiyat artışları izlendi. Gıda fiyatlarının yıllık artış oranı hız kesmekle birlikte yüksek seyretti. Turizm sektöründeki canlı seyir, bağlantılı gruplarda fiyat artışlarını destekledi. Bu görünüm altında çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonları artarken ana eğilimleri yüksek seviyesini korudu.