Dünya liderler karmasının önemli bir bölümü vakit kaybetmeden ABD Başkanı Donald Trump’a “Kovuldun” dercesine seçimin galibi Joe Biden’ı selamladı. Trump’la kimyasal uyumu yakalamış birkaç lider ise durumu kavrama ve sindirme sürecinde. Onlar da intibak yeteneklerini er geç sergileye/cektir. ABD’de seçim sonuçlarının öyle ya da böyle dokunmadığı ülke yok.
İçeride ırkçılık, dindarlık ve kindarlıkla bölünmeyi kışkırtan; dışarıda sorumsuz, fevri ve ittifak ilişkilerini yıpratan cahil, bencil ve kibirli bir kişiliğin elindeki iktidarın 4 yılla noktalanması çoğuna iyi geldi.
ABD’nin hasımları ve müttefikleri arasında normalleşme, karşılıklılık veya yeni başlangıç temennileri öne çıkıyor.
Ne var ki Biden ve ilk kadın başkan yardımcısı Kamala Harris işbaşı yaptığında Amerikan gerçekliği de herkesi kaldığı yerden selamlayacak
Bu ikilinin ilişkilere getireceği farklılıklar önemsiz değil. Ama evvela hedefledikleri şey Amerikan kurulu düzeni içinde bir normalleşme. Bu ‘normal’ müttefikler için rahatlama sağlarken kürenin bir kısmı için çok da hayırlı şeyler çağrıştırmıyor. Müdahalecilik, çatışmacılık, dayatmacılık yani ‘küresel küstahlık’ Amerikan dış politikasının ötekilerine dönük yüzünü resmediyor. Amerikan hegemonyası kendini var eden araçlarından vazgeçecek değil. Hegemonya kendini güncelliyor!
Dış politikanın sınırlarını belirlemede etkili bir mekanizmaya sahip olan Senato’da 6 dönem görev yapmış, Dış İlişkiler Komitesi’ne başkanlık etmiş, iki dönem başkan yardımcısı sıfatıyla bu dosyalarla bizatihi ilgilenmiş yani Amerikan kurumsal yaklaşımı ve kodlarını özümsemiş bir siyasetçinin yapabileceği en iyi şey Amerikan normaline dönmek
Sağda solda devrimci bir değişim beklentisi varsa, naifçe. Yine de yol ve yordamda fark yaratacak belli nüanslar beklenebilir. Trumpist diplomasiyi resmeden birkaç klişe vardı: Hırlaşıp anlaşmak, hırpalayıp söğüşlemek, diş geçiremeyip susmak, faydasız bulup çekilmek, bağlandığını körü körüne desteklemek, bağnazla didişmek vs. Türkiye, Suudi Arabistan, Rusya, İsrail, Suriye, Irak, Kuzey Kore ve Çin politikalarında bunların nasıl eşleştiğini hepimiz müşahede ettik.
Şimdi yeni döneme bağlanırken sorular uzuyor:
Biden ile birlikte Ankara ile ilişkiler nereye varır?
Sonuca çok sevinen Kürtler umdukları güvenceleri bulur mu?
Suriye ve Irak’taki askeri varlığın durumu değişir mi?
Filistin’e deli gömleği gibi giydirilmek istenen Yüzyılın Anlaşması nereye varır?
İran’ı kuşatma siyaseti geriler mi?
ABD, Libya krizine müdahil olur mu?
Karabağ savaşının gidişatını etkileyecek bir tutum gelişir mi?
Senato’da Demokrat çoğunluk sağlanamasa bile Biden’ın dış politika tercihleri Kongre’deki genel havaya hitap ediyor.
Trump, Amerikan tarafında Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan için sigorta işlevi görüyordu. Yeni dönemde Biden’ın hassasiyetlerinin yanı sıra Trump’ın savuşturduğu Kongre, Dışişleri ve Pentagon kanadından gelen uyarılar da karşılık bulacaktır. Bunu “Erdoğan’ın sonu” diye temenniye dönüştürenler çıkıyor. Fakat kurumsal refleks daha çok Erdoğan’a sınırları gösterip Türkiye’yi klasik müttefik çizgisine çekme hedefiyle ilgili. Bu çerçevede Erdoğan’ı zorlayacak dosyaları Türkiye’yi daha fazla uzaklaştıracak bir cezalandırma sürecine dönüştürmek yerine hizaya getirecek bir işlevsellik kazandırma yoluna gidebilirler. Bu da cerrahi bir takip gerektirir. Halk Bank ve S-400 masaya kolayca inecek dosyalar. Muhtemelen daha Trump, Beyaz Saray’da çıkmadan 2021 Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası, Kongre’den başkan onayına gerek kalmaksızın üçte iki çoğunlukla geçecek. Yasa geçtikten sonra en geç 30 gün içinde ABD'nin Hasımlarına Yaptırımlarla Karşılık Verme Yasası (CAATSA) ile listelenen 12 yaptırım arasından en az beşinin uygulanması gerekecek. Trump, Türkiye için muafiyet yetkisini kullanıyordu. Biden koltuğa oturur oturmaz bu meseleyi masada bulacak. Buna karşın Erdoğan, Trump’la kurduğu ikili kanala Biden’ı da çekmeye çalışacaktır. Biden “Kurumsal Amerika” diyor ama bu tarafta kurumsal Türkiye’den ‘Şahsım Devleti’ne geçeli çok oldu. Diplomaside kurumsallık karşılıklı işler. O yüzden Biden’ın esneklik katsayısını kırmızı telefon zırladığında göreceğiz.
Devamı >>>
