Bütçedeki deliği gösteren hükümet, milletin boğazından kısarken vergi borcu silinen holdinglerden sonra kıyak listesine Çinliler de eklendi. BYD'ye yatırım teşvikinin ardından Pekin menşeli e-ticaret devine de milyarlarca liralık vergi avantajı sağlandı. Yürürlüğe girecek yeni düzenlemeyle birlikte, Trendyol'a iki yılda yaklaşık 70 milyar liralık avantaj sağlaması bekleniyor. Krizin yükü dar gelirlinin sırtına bırakılırken Çinliler için neden bu kadar vergi gelirinden vazgeçildiği sorgulanıyor.
EMEKLİYE ZAM YAPILMADI AMA ÇİNLİ ŞİRKETE VERGİ KIYAĞI YAPILDI
Kaynak yetersizliğini gösteren iktidar, emekliye ve asgari ücretliye zam yapmadı. Üstüne vergi paketiyle millete yeni yük getirildi. Ancak "vergide adalet" söylemiyle millete kemer sıktırılırken müteahhitlerin Hazine garantili projelerine zam aksatılmadı, milyonluk vergi borçlarının üstüne çizik atıldı. Tüm bu tabloya 'Fakirden alıp zengine veriyorlar' tepkileri yükselirken şimdi de Çinli firmalara arka arkaya yapılan vergi imtiyazları gündemde.
E-TİCARET YASASINDA DEĞİŞİKLİKLE DEVLET ALACAĞINDAN VAZGEÇİYOR
Otomobil üreticisi BYD 'ye yatırım anlaşması üzerinden büyük avantaj sağlandığı yansıdı. Bu adımla devlet milyar dolarlık vergi gelirinden vazgeçerken bu kez Çinli e-ticaret firması Trendyol için benzer gelişme yaşandı. E ticaret yasasında yapılması planlanan değişiklikle, şirketin ödemesi gereken milyarlarca liralık lisans ücretinin silineceği iddiası yansıdı. Çarpık tablo 'Millete fedakarlık Çinliye jest' tepkilerine yol açtı.
Çinli elektrikli araç şirketi BYD’ye milyar dolarlık vergi avantajı sağlayan yatırım anlaşmasının TOGG’un önünü keseceğini KARAR gündeme taşımıştı.
BU ÇİN AŞKI NEDİR?
Önce BYD…
Şimdi ise Trendyol…
İkisi de Çinli firma. İkisine de yüz milyarlarca liralık kıyak geçiliyor.
Durum şu: AB ile uyumlu şekilde Çinli otomobil üreticilerine ek vergi konuldu. Ardından BYD Türkiye’de yatırım kararını açıkladı ve BYD’ye yatırım öncesi Türkiye’de otomobil satışında vergi indirimi getirildi. Bakın burada sadece Türkiye’de üreteceği otomobillere indirim gelmedi. Yatırım yapma kararı ile şimdiden Çin’de üretilen araçlara vergi indirimi getirildi.
Prof. Dr. Ümit Özlale BYD kıyağı ile toplamda 4 milyar dolar (132 milyar TL) vergi gelirinden vazgeçildiğini açıkladı.
***
İki hafta önce Halk TV’deki programımda bir duyumdan bahsetmiştim: Futbol Federasyonu seçimi ile bir paket olarak e-ticaret yasasında da değişikliğe gidilecekmiş…
Paketin ilk kısmını başaramadılar. Zaten asıl önemli kısım paketin ikinci maddesiydi. Ve Abdullah Güler perşembe günü e-ticaret yasasında da yeni düzenlemeye gidileceğini açıkladı. Duyum doğruymuş.
Türkiye’de e-ticaret yasası 2022 yılında bütün partilerin oyları ile TBMM’den geçmişti. Şimdi bu yasayı yeni AK Parti değiştirmek istiyor.
Herkesin evet dediği önceki yasa mı yanlış; yoksa Çin aşkına (!) kapılmış yeni ekibin değişiklik talebi mi?
Gelin inceleyelim ve kararı siz verin.
***
Eski yasada değiştirilmek istenen madde belli: LİSANS ÜCRETİ
Bu verginin değişmesi için Çinli firmanın iş birliğine gitmediği yer nerede ise kalmadı. Medya dünyası bile bu kirli ilişkilerle sallanmıştı.
Gelelim şu Lisan Ücretine…
Eski yasa 2022 rakamlarına göre devletin kasasına girecek lisans ücretini şöyle belirlemiş:
İlk 15 milyar liraya sıfır vergi
A-) 15-30 milyar lira arası on binde 3
B-) 30-45 milyar lira arası binde 5
C-) 45-60 milyar lira arası yüzde 1
D-) 60-75 milyar lira arası yüzde 5
E-) 75-82,5 milyar lira arası yüzde 10
F-) 82,5-90 milyar lira arası yüzde 15
G-) 90-97,5 milyar lira arası yüzde 20
F-) 97,5+ milyar lira üstü yüzde 25
…lisans ücreti alınır demiş.
Şimdi bu tutarlar elbette yeniden değerleme oranında arttı ama işin özünü burada veriyorum. Sadece bu eski oranlardan giderek bir örnek hesaplama yapalım.
Mesela e-ticaret şirketinin 250 milyar lira cirosu var. Bu cironun 35 milyar lirası ihracattan gelsin. Mevcut yasaya göre bizim vergiye (lisanslama ücretine) alacağımız tutar 250-35= 215 milyar lira olacaktır. (İhracat cirodan düşüyor)
Ve gelelim lisanslama ücretine (vergiye)
İlk 15 milyar liraya verginiz sıfır (0)
İkinci 15 milyar liraya verginiz (on binde 3) = 4,5 milyon lira.
Üçüncü 15 milyar liraya verginiz (binde 5) = 75 milyon lira
Dördüncü 15 milyar liraya verginiz (yüzde 1) = 150 milyon lira
Beşinci 15 milyar liraya verginiz (yüzde 5) = 750 milyon lira
Altıncı 7,5 milyar liraya verginiz (yüzde 10) = 750 milyon lira
Yedinci 7,5 milyar liraya verginiz (yüzde 15) = 1 milyar 125 milyon lira
Sekizinci 7,5 milyar liraya verginiz (yüzde 20) = 1,5 milyar lira
Böylece 215 milyar liranın ilk 97,5 milyar liralık ilk kısmına toplamda 4 milyar 354,5 milyon lira vergi (lisans ücreti) belirlenmiş oluyor. 215 milyar lira cirodan kalan 117,5 milyar liraya yüzde 25 üzerinden 29 milyar 375 milyon lira daha lisans ücreti ödenecektir. Ve böylece yurtiçi cirosu 215 lira olan bir e-ticaret şirketinin Türk Hazinesi’ne ödeyeceği toplam lisans ücreti tam 33 milyar 729,5 milyon lira olacaktı.
Elbette bu 15 milyar liralar artırıldı. Lakin mevcut yasada lisan ücreti oranları oranlar aynı….
***
Bir not: 2022 yılında getirilen yasa ile bu e-ticaret şirketleri ilk kez 2025 yılında Türk Hazinesi’ne lisans ücreti (vergi) ödeyecekler(di).. (2024 ciroları üzerinden)
Ama hemen - derhal bir el devreye girdi ve şimdi yeni düzenleme getiriliyor.
Ne yapacaklar yeni düzenleme ile?
Diyorlar ki e-ticaret şirketleri ihracata daha çok katkı yapsınlar ve bu katkı için ihracat tutarlarını 4 ila çarparak lisans ücreti için hesaplanan cirodan düşürelim.
Yani ihracatın 4 katı kısmı için vergi (lisans ücreti) ödenmesin.
Bir de yatırım tutarı var. Onu da 4 ila çarparak lisans ücretinden düşürelim.
***
Yukarıdaki hesaba geri dönelim. Şirket 250 milyar ciro oluşturmuş ve bunun 35 milyar lirası ihracattı demiştik. Eğer yasa değişmezse şirket 33 milyar 729,5 milyon lira lisans ücreti ödeyecekti ya… Şimdi öyle olmayacak.
250 milyar cirodan 35 milyar lira ihracatı düşeceği yerde bu sefer 35 milyar lirayı 4 ila çarpınca 140 milyar lirayı cirodan düşecekler. Ve lisans ücreti hesaplamasına 215 milyar liradan değil, 250-140= 110 milyar liradan başlanacak.
Böylece e-ticaret şirketi 97,5 milyar liraya kadar olan kısma yine 4 milyar 354 milyon lira vergi ödeyecek ama bu rakamın üstü olan kısım artık sadece 12,5 milyar lira olacağından yüzde 25’lik vergisi 3 milyar 125 milyon liraya düşecek. Ve toplamda yeni yasa ile ödeyeceği vergi 33 milyar 729,5 milyon lira yerine sadece 7 milyar 479,5 milyon lira olacaktır.
İşte Türk Hazinesinden silinecek olan vergi-lisans ücreti kaybı bu olacaktır. (Bu bir örnek tablodur)
***
Bu konu neden önemli?
Bakın bir taraftan tasarruf paketi bir taraftan da yeni vergilerle Türk Halkının büyük bir maliyet ödeyeceği ortada.
Bir aralar garsonun bahşişine bile vergi düşünürken ya da milletin boş evine vergi planlarken Çinli firmalara yüz milyarlarca liralık vergi indirimleri sağlıyoruz.
Sizce bu nedir?
Sizce bu ne ifade ediyor?
Türk Halkı bu kadar acımasız bir ekonomik yüke girerken Çinli firmalara bu kıyak nedir?
Asgari ücrete yüzde 70 enflasyon ortamında bile yılda 1 zammı yeterli görenler, neden Çinli firmalara bu kıyakları geçiyor?
Emekliye 2500 lirayı verirken “bütçede imkan yok” diyenler neden Çinli firmalara 200-300 milyar liralık vergi indirimi yapıyorlar?
Sahi nedir bu Çin işi?
Rusya ile girdiğimiz benzeri ilişkileri şimdi de Çin’le mi oluşturuyoruz?
