Varlık üzerine düşünme insanlığın kadim sorunlarından biridir.
Tanrı vardır veya yoktur.
Varlığı veya yokluğu bilimsel olarak ispatlanması mümkün olmayan varlığın, aklın öncüllerinden yola çıkarak varlığını kabullenmemiz kaçınılmaz olmaktadır. Çünkü bilimin O´nu kuşatacak bir yeterlilikte olması mümkün değil.
Bir şeyin bilimsel olarak ispatlanması o ispatı yapan kişi tarafından olayın kuşatılmasıyla mümkündür. Allah ise ihata edilecek varlık değildir. Bunu ileriki satırlarda paylaşabiliriz.
Bugüne kadar inançsız bir topluluğun olmaması da bu açıdan önemlidir.
İşte burada karşımıza yeni sorular çıkmaktadır. Tanrı varsa, diye başlayan cümlelerde ateizmin soğuk ve soluk nefeslerini hissederiz.
Tanrının nefesinden soyutlananlar, hayatın canlılığını kaybettiği gibi derin düşünme tahlillerinden yoksunlaşmaktadır.
İçinde yaşadığımız dünyadaki sorunlara, savaşlara, cinayetlere, kötülüklere, intiharlara, tacizlere, işkencelere, açlığa, sefalete, yoksulluklara, adaletsizliklere, haksızlıklara, hortumlamaya, nefretlere, kinlere ve düşmanlıklara bakarak Tanrı sorgulanmaktadır.
Tanrı varsa ve bu kadar kötülüğe göz yumuyorsa Tanrı da kötüdür.
Yok, Tanrı bunları görüyor ve düzeltmek istiyor ama düzeltemiyorsa o zaman Tanrı acizdir.
Her iki durumda da Tanrının eksik ve yetersiz olduğu gözlenmektedir. Bu durumda böyle bir varlığın insanlık için iyi bir gelecek vaat etmesi mümkün değildir.
Ne cenneti vardır çünkü dünyada cenneti oluşturamayan Tanrının bunu sonsuzlukta gerçekleştirmesi mümkün görünmemektedir.
Ne de cehennemi vardır, çünkü dünyada kötülerin cezasını veremeyen bir Tanrı, sonsuzlukta o kadar yoğun kötülerin olduğu bir dünyaya hükmetmesi mümkün değildir.
Evet İblisin soğuk nefesini yüreklerinde hissederek hayatı sadece yaşadıkları yerden ibaret zanneden aklı kıt zavallılar, kendilerine bağışlanan nimetle, bağışçıyı mahkum etmektedirler.
O ise bir nur olan, bir rahmet, bir şifa, bir aydınlık, bir hidayet olan kitabında oldukça fazla akıl üzerine tefekkür, düşünme ve araştırma emirleri verir.
?Artık düşünmez misiniz?? (Enam/50-80 Yunus/24-Hud/30- Müminun/85- Secde/4-Saffat/155)
O ise bizleri düşünmeye, akıl etmeye içinde yaşadığımız dünyanın küçüklüğüyle orantılı küçük düşünmelerden alıkoyarak, evrenin büyüklüğüyle orantılı yüce bir düşünmeye davet etmektedir.
İşte bu nokta bizim için çıkıştır.
Tanrı kötü veya aciz mi? Sorusuna ilk önce içinde yaşadığımız dünyadaki kötülüklerden yola çıkarak cevap aramaya çalışalım.
?İnsanların bizzat kendi işledikleri yüzünden karada ve denizde düzen bozuldu ki Allah yaptıklarının bir kısmını onlara tattırsın; belki de (tuttukları kötü yoldan) dönerler.? (Rum/41)
Dünyadaki kötülükler insanın eylemleri sonucu gerçekleşmektedir.
Dünya insanın tasarrufuna verilmiş ve bu tasarrufuyla hesaba çekileceği bildirilmiştir.
Aslında dünyada bozgunculuk insanın kendi hırsından kaynaklanmaktadır. İnsanın olmadığı yerlerde ise düzen ve ahenk eşsiz bir sanatkarın eseri olarak gözlerimizin önünde durmaktadır.
?Mutlak hükümranlık elinde olan Allah, yüceler yücesidir ve O´nun her şeye gücü yeter.
O ki, hanginizin daha güzel davranacağını sınamak için ölümü ve hayatı yaratmıştır. O, mutlak galiptir, çok bağışlayıcıdır.
O ki, birbiri ile âhenktar yedi göğü yaratmıştır. Rahmân olan Allah´ın yaratışında hiçbir uygunsuzluk göremezsin. Gözünü çevir de bir bak, bir bozukluk görebiliyor musun? Sonra gözünü, tekrar tekrar çevir bak; göz (aradığı bozukluğu bulmaktan) âciz ve bitkin halde sana dönecektir.? (Mülk/1-4)
Okuyabilenler için ayetler insana ufuk açmaktadır. Allah mutlak hükümrandır. Ancak insanı sorumlu tuttuğu alanda, kudretini geçici olarak sınırlamıştır. Seçme hakkını ona bırakmıştır. Ki yaptıklarıyla hesaba çekilmesi için. İşte bu aşamada insanın yaptıklarıyla sorumlu olma gibi büyük bir erdemi geçekleştirebilmesi için onu akıl nimetiyle onurlandırmıştır. İnsan bu akıl nimetiyle seçimini yapacaktır.
Ya inanan ya da inkarcı. Ya muti ya da asi, ya şakir ya da nankör, ya gören ya da kör... Ya diri ya da ölü olmayı kendi seçecektir. Bu seçimin sonunda ise iyilikler ve kötülükler ortaya çıkacaktır.
Ancak insanın olmadığı yerdeki, hesabın olmayacağı yani tasarrufun bütünüyle Tanrıda olduğu yerler vurgulanırken hiçbir bozukluğun olmadığı vurgulanmaktadır. Yani cüzi iradeyle onurlandırılan insanın bulunmadığı koca bir evrende herhangi bir kötülük, bozukluk ve düzensizlik bulunmamaktadır.
Bir okulda görev yapan ve dersini iyi öğreten bir öğretmeni, öğrencilerinden zayıf alanlardan dolayı mahkum etmek ne kadar büyük bir zulümdür.
?Elbette göklerin ve yerin yaratılması, insanların yaratılmasından daha büyük bir şeydir. Fakat insanların çoğu bilmezler.
Körle gören, inanıp iyi amellerde bulunanla kötülük yapan bir olmaz. Ne kadar az düşünüyorsunuz!? (Mümin/57-58)
Şimdi kısa bir düşünme egzersizine ne dersiniz? Bakalım insan ve onun yaşadığı dünya evrende ne kadar yer kaplamaktadır. Kendilerini dev aynasında görenler bu tespitten sonra ne kadar olduklarına bir baksınlar.
Dünyayla sınırlı küçük bir düşünceden ziyade evren kadar geniş bir düşünce ufkuna açılarak Tanrının kötülüğünü veya acizliğini sorgulayalım.
Dünyaya en yakın yıldız güneştir. Güneş´in içinde bulunduğu galaksi ise Samanyolu´dur. Samanyolunda, Güneş gibi milyarlarca yıldızın olduğunu gök bilimciler söylemektedir.
Güneş bu açıdan baktığımızda Samanyolunda bir nokta bile değildir. (Dünyayı ve içindeki insanı dile bile getirmiyorum. Evrende yokluğu bile fark edilemeyecek kadar küçük varlığın, evrenin sahibini aciz görmesini size bırakıyorum.)
Samanyolu gibi galaksi ise yine gök bilimcilerin bildirdiğine göre 300 milyar civarındadır.
Samanyolundan daha küçük galaksileri de ekleyecek olursak galaksi sayısı yedi sekiz trilyon civarında olduğu tahmin edilmektedir. Cüce galaksilerdeki yıldız sayısı ise 10 milyon ile 10 milyar arasında değişebilmektedir.
Böylesine büyük bir evrende Samanyolu galaksisi de bir nokta kalmaktadır.
Şimdi gelelim Tanrının kötülüğüne ve acizliğine; İnsanın havsalasının alamayacağı kadar büyük bir evrende düzensizlik ve dağınıklık yok. Ahenk, ölçü bütün evreni bir bütün olarak kuşatmıştır.
Bu da Allah´ın kötü olmadığının, kötülüğü değil iyiliği, bozgunculuğu değil düzeni sağladığının en önemli göstergesidir.
Aciz mi?
Bu kadar büyük bir evreni kudretiyle adalet üzere yaratıp tutabiliyorsa verilecek cevap çok açıktır;
O Aziz´dir. O Kaviyy´dir. O Müsavvir´dir.
Şimdi asıl can alıcı konuya gelelim.
Tanrıyı insanların yaptıklarına sessiz kalmaktan dolayı kötü ve aciz olarak değerlendirenler, ölümü yok etmeye güçleri yetmediği için sözde aciz olan Tanrının ölüm fermanı karşısında aciz bir şekilde özgür olduklarını düşündükleri dünyadan ayrılacaklardır. Ki bugüne kadar ölümü yaşamayan hiçbir insan olmamıştır.
Tanrının ölüm fermanı ve ona teslim olmayan hiçbir varlığın olmayışı aslında Tanrının aciz olmadığını göstermesi açısından yeterli bir delildir.
İşte ölümden sonraki hayatta artık hiç kimsenin iradesi de kalmayacaktır. Bütün hükümranlık kudretinde olan Allahın huzurunda toplanacaklardır. İşte orasını da kuvvet ve kudret sahibi Allah anlatmaktadır:
?O gün onlar (kabirlerinden) meydana çıkarlar. Onların hiçbir şeyi Allah´a gizli kalmaz. Bugün hükümranlık kimindir? Kahhâr olan tek Allah´ındır. Bugün herkese kazandığının karşılığı verilir. Bugün haksızlık yoktur. Şüphesiz Allah, hesabı çarçabuk görendir.? (Mümin/16-17)
?Yer başka bir yer, gökler de (başka gökler) haline getirildiği, (insanlar) bir ve gücüne karşı durulamaz olan Allah´ın huzuruna çıktıkları gün (Allah bütün zalimlerin cezasını verecektir).
O gün, günahkârların zincire vurulmuş olduğunu görürsün.
Onların gömlekleri katrandandır, yüzlerini de ateş bürümektedir.
Allah herkese kazandığının karşılığını vermek için (onları diriltecektir.) Kuşkusuz Allah, hesabı çabuk görendir.
İşte bu (Kur´an), kendisiyle uyarılsınlar, Allah´ın ancak bir tek Tanrı olduğunu bilsinler ve akıl sahipleri iyice düşünüp öğüt alsınlar diye insanlara (gönderilmiş) bir bildiridir.? (İbrahim/48-52 )
Artık orada kötüler kötülüklerinden dolayı hesaba çekildiklerinde dünyadaki gibi bir iradeleri söz konusu olmadığı için sadece teslim olacaklar.
Kötülük Allah da değil, insanların kendilerine sunulmuş olan iradelerini hak yolunda kullanmamalarından kaynaklanmaktadır.
Bir hikayeyle konumuzu sonuçlandıralım.
Dine pek inanmayan bir sabun imalatçısı bir gün konuşmakta olduğu bir alime, ?sizin anlattığınız dinin dünyaya bir faydası olsaydı, insanlara bir iyilik getirseydi, aradan geçen bunca zamana rağmen hala kötülük ve kütü insanlar kalır mıydı?? der.
Alim adamın yüzüne şöyle bir baktıktan sonra:
?Senin yaptığın sabunlar da bir işe yaramıyor anlaşılan. Zira bir işe yarasaydı, ortalıkta hâlâ kir ve pislik kalır mıydı?? der.
Sabuncu itiraz eder: ? Adamlar sabun kullanmıyorlarsa benim suçum ne??
Alim hemen taşı gediğine koyuverir: ? Peki insanlar dinin getirdiklerine uymuyorlarsa dinin suçu ne? Eğer dinin kuralları uygulanırsa ve her alanda dine uygun yaşanırsa tüm dünyaya iyilik ve düzen gelir.?
İnsanın kendi küçük dünyasında oyalanmaları ve bu oyalanmalarda zaaflarının esiri olması sonucu yaptığı kötülükleri Tanrı´ya yıkma çabası ahiret gibi sonsuz bir hayatı inkarın bir göstergesidir. Ama kafayı kuma gömmekle, dünya yok olmamaktadır.
