"Camiler ve Müzeler" insan algısında yer alan mekanlardır. Bu mekanlar birbirlerinin alternatifi olarak değerlendirilmeli midir? Hayır! İkisi de toplumsal hayatta yerini almalıdır. Birbirleriyle yaşıt olduğu söylenemez. Müzeler daha sonraları medeniyet inşasıyla beraber ortaya çıkmıştır. Ama camiler Kabe´nin inşasıyla beraber daha önce toplumsal hayatta yerini almıştır. Öyle ki yeryüzünde inşa edilen ilk yapı; Kabe´dir. Camiler ve mescitlerde onun şubeleri. Müzeler tarih, camiler ise hem tarih hem de gelecektir.
İlkokullarda müzeler gezilecek ve görülecek yerler arasında yer alır ve öğrenciler şartlar elverdiği ölçüde oralara götürülürler. Türkiye´de yetişkin insanlar müzelere giderler mi? Pek değil. Ancak grup halinde şehirler veya ülkeler arası gezilerde; bilinçli veya bilinçsiz müze ziyaretleri söz konusu olmaktadır. Bu gezilerinde sosyo-psikolojik anlamda bir verimliliğe dönüştüğü söylenemez. Bilinçli müze müşterileri; tarih üzerinden geleceği okumak isteyen kimselerdir. Müzelerin kendi aralarında kategorilere ayrıldığını söylemek mümkündür. Bu anlamda askeri, dini, sivil, tıp vd. aslında genel anlamıyla insanlığın hafızası sayılabilir, müzeler. Bireyin öncelikle kendi tarihi ve medeniyetiyle; sonra insanlığın geçmişiyle tanışması ve yüzleşmesi söz konusudur müzelerde. İyilik adına bir şeyler üretmek isterse insan müzeler bir laboratuvar halini alabilir. Bu anlamda Kur´an ayetlerinin ve hadislerin; ibret almak, düşünmek ve akletmek emir ve tavsiyeleri müzelerde karşılık bulmaktadır.
Yeni camiler olmasa bile tarihi camiler de gezilecek ve görülecek mekanlar arasında yer almaktadır. Ancak "Camiler müze mi ki ziyaret edilsinler?" denilebilir. Elbette camilerin varlık itibariyle müze olmaları düşünülemez. Ancak camilerin de hafızaları vardır. Başka deyimle camiler toplumun hafıza alanlarından birisidir ve en önemlisidir. Devlet yapılanmasının/kurumsallaşmanın oluşmadığı zaman diliminde camiler ? Mescidi Nebevi örneğinde olduğu gibi? aynı anda birçok rolü üstlenmişlerdir. Bunlar; İbadethane, eğitim işleri, askeri karargah, dışişleri, maliye ve diğerleri olarak sıralanabilir. Camiler daha sonraları ise üstlendikleri bu görevlerinden yalnızca ibadeti rolünü üstlenmeyi sürdürmüş diğerleri camilerden bağımsız olarak varlıklarını sürdürmüşlerdir. Ancak her ne kadar şartlar gereği fiziki anlamda kurumlar ayrılsa da; İslam Kabe/cami merkezli bir yönetim anlayışını önermektedir.
Cemaati olmayan camilerin müzeye dönüşmesi kaçınılmazdır. Camileri müze olmaktan çıkaran şey varlık sebebi olan ibadettir. Başka bir ifade ile 5 vakitte müşterisinin çok olması yer bulma anlamında yok satmasıdır. Din, tarih, ilim, felsefe, sosyoloji, ahlak, edep ve kurtuluş/özgürlük mücadelesi söylevlerin mekanı olan camiler; bu özelliklerini yitirip yalnızca mimari ve görsel sanatlar açısından değerlendirilecek ve ziyaretçi bulacaksa sanırım bu hal camileri müzeye dönüştürecektir.
Camilerin müzeye dönüşmesini engellemek öncelikle bu mekanları yöneten, sevk ve idare eden kurum ve kuruluşların sorumluluğundadır. Sonra da ben Müslümanlardanım diyen kadın ve erkeklerin. Camilerin müşteri bulması cemaatinin/müşterisinin beklentilerine cevap vermesi ve beklentilerini karşılaması ile mümkündür. Fiziki ortam başta olmak üzere, personel istihdamı, görevlilerin bilgi, birikim ve sosyo-psikolojik anlamda yeterli olması kaçınılmazdır. Terekleri/rafları boş olan bir mağazanın müşterisinin ol(a)mayacağı bir gerçektir.
Fatih Sultan Mehmet´in Camisi ancak 100 yıla yakındır şimdilerin müzesi olan Ayasofya! Ve cami olarak inşa edilmiş ve cami olarak varlığını sürdüren İstanbul, Edirne ve diğer kadim şehirlerimizde olan camiler... bu camilerin Ayasofya´dan bir farkı var mıdır? Bu gidişle adı cami olsa da hali hazırda ve gelecekte yeni müzelerin olması kaçınılmazdır!
Boş lafla peynir gemisi yürümüyor!
