MUHARREM AYI VE KERBELÂ MERSİYELERİ

20 09. 2018 Perşembe

10 Muharrem´de yaşanan Kerbelâ faciasından duyulan üzüntü, yaşandığı ilk günkü gibi tüm müminlerin ve Müslümanların kalbinde tazedir. Bu acının yanıklığı uzun yıllar boyunca bilhassa Türk ? İslam havzasında nice mersiyelerin yazılmasının, ağıtların yakılmasının sebebidir. Ölen kişinin ardından duyulan acıyı ve üzüntüyü dile getirmek, onun üstün yanlarından, güzelliğinden övgüyle bahsetmek için yazılan manzumelerin genel adı olan mersiye, bizim edebiyatımızda Kerbelâ vak´ası özelinde çokça kaleme gelmiştir.

Mersiye okumak ve aşure pişirmek âdeti tasavvuf kültürümüzde, bilhassa kıyâmi ve devrânî tarîkatların tekkelerinde görülür. Muharremin onuncu gününden itibaren, Muharrem´in sonuna kadar geçen müddet zarfında, tekkenin âyin günü veya gecesi aşure dağıtılır, yemekler yedirilir ve meşhur mersiyehanlar mersiye okurlar. İstanbul´un merkez tekkelerinden olan Sünbül Efendi tekkesinde Muharrem´in onuncu günü, hangi güne tesadüf ederse etsin, o gün orada öğleden sonra on iki rekat ?husâma? namazı kılındığı ve Yazıcızâde Mersiyesi okunduğu, gecesi de yüz rekat namaz kılınarak yetmiş bin kelime-i tevhid çekildiği tarihen sabittir.

Muharrem ayı boyunca tekkelerin âyinlerinde enstrüman kullanılmaması da tarikat kültürünün Ehl-i Beyt-i Mustafa´ya olan bir başka yüksek hürmetinin göstergesidir. Bu vakitte zâkirler Muharrem ayının manasına uygun, Ehl-i Beyt-i Mustafa´yı konu alan ilâhiler ve duraklar okurlar. (Mersiyehanların okuduğu eserler ve yirminci asrın ilk yarısında meşhur olan mersiyehanlar hakkında geçtiğimiz günlerde Ahmed Öztürk de bir yazı kaleme almıştı.)

Nâzenîn-i enbiyâ vü evliyâsın yâ Huseyn

Hazreti Hüseyin Efendimiz ile ilgili yazılmış onca mersiyeden bazıları vardır ki bir başka burkar insanın içini. Birçok mecliste evvela onlar okunur. Gözlerin ilk yaşı bu mersiyelerle gelir. Bunlardan biri büyük âlim ve ârif Kethüdâzâde Ârif Efendi Hazretleri´ne ait olan ?Kurretü´l ayn-i ´Habîb-i Kibriyâ´sın´ yâ Huseyin? mersiyesidir.

Kurretü´l ayn-i "Habîb-i Kibriyâ"sın yâ Huseyn

Nûr-i çeşm-i "Şâh-ı Merdân" Murtezâ´sın yâ Huseyn

Hem ciğerpâre-yi Zehrâ Fâtıma "Hayrü´n-nisâ"

Ehl-i Beyt-i Müctebâ Âl-i Abâ´sın yâ Huseyn

Vâlidin şânında dendi ´´lâ fetâ illâ Alî´´

Mazhar-ı sırr-ı etemm-i ´´lâ fetâ´´sın yâ Huseyn

Halkan ve hulkan müşâbihsin Resûlullâh´a sen

Nâzenîn-i enbiyâ vü evliyâsın yâ Huseyn

Seyyid-i şübbân-ı cennet dendi şânında senin

Pîşüvâ-yı etkıyâ vü asfiyâsın yâ Huseyn

Sana gülle dokunan ümmîd eder mi mağfiret

Gonca-i gülşenserây-ı Mustafâ´sın yâ Huseyn

Sad hezâran la´net olsun ol Yezîd´in cânına

Nice kasd etti sana nûr-i Hudâ´sın yâ Huseyn

Ehl-i mahşer dest-i Hayder´den içerken Kevser´i

Sen susuzlukla Şehîd-i Kerbelâ´sın yâ Huseyn

Kıl şefâ´at Ârif´e ceddin Muhammed aşkına

Arsa-i mahşerde makbûle´r-recâsın yâ Huseyn

Kethüdâzâde Ârif Efendi´nin bu meşhur mersiyesi, Hacı Ârif Bey tarafından Hüzzam, Bolâhenk Nûri Bey tarafından Hüseyni ve Muzaffer Ozak Efendi tarafından Hicaz bestelenmiştir.

Kurratü´l Ayn-ı Habîb-i Kibriyâsın Yâ Huseyn - Hüseyni ilahi:

Gelin ey ehl-i velâ cûş edelim çağlayalım

Bir diğer meşhur Kerbelâ mersiyesi de Uşşaki meşayihinden olan Hazmi Tura Efendi´ye aittir. Gençlik yıllarında meşâyıh-ı kirâm-ı Kâdiriyye´den Ali Rızâ Efendi´ye intisâb eden Hazmi Efendi, 1918 yılında Kasımpaşa Uşşâki Âsitânesi şeyhlerinden Mustafa Hilmi Sâfi Efendi´ye intisâb etmiş ve Hilmi Efendi´nin damadı olmuştur. Mustafa Safi Efendi´den halifelik alarak İstanbul Fâtih Keçeciler´de bir Uşşâki tekkesi olan şeyh Mahmud Bedreddin dergâhının son postnişini olan Hazmi Tura Hazretleri´nin Kerbelâ Mersiyesi de herkesçe bilinen meşhur mersiyelerdendir.

Gelin ey ehl-i velâ cûş edelim çağlayalım

Kerbelâ fâci´asın yâd ederek ağlayalım

Giyelim kisve-i mâtem karalar bağlayalım

Mâtem-i Âl-i Abâ ile ciğer dağlayalım