Kafkasya bölgesi halkları yaklaşık 3 asırdır, Ruslarla mücadele hâlindeler. 1783 yılında İmam Mansur cihad ilan ederek, Ruslara savaş açtı. Böylece İmamlar dönemi kıyamı başlamış oldu. Daha sonra sırasıyla İmam Gazi Muhammed ve İmam Hamzat ile mücadele devam etti ve İmamlar döneminin son temsilcisi olan İmam Şamil 25 yıl boyunca, Ruslara karşı mücadele verdi ve 25 Ağustos 1759 tarihinde Ruslara yenilmesiyle, bölge Rusların hâkimiyetine geçti. 1877 yılında Osmanlı-Rus savaşı başladığında, İmam Şamil´in Naiplerinden Abdurrahman Efendi bölge Müslümanlarını birleştirerek, Ruslara karşı bir direniş başlattı ve bölgeden Rusları püskürttü. Fakat Osmanlılarla Ruslar barış anlaşması yapınca, bölge tekrardan Rusların hakimiyetine girdi. 1917 yılında Rusya´da baş gösteren Bolşevik ihtilâli başarılı oldu. Bu sırada Kafkasya´da da Müslümanlar tekrar birleşerek, Kafkasya İslam Kurultayını oluşturdular. 11 Mayıs 1918 Osmanlıların desteklediği Abdülmecid Çermoy Başkanlığında, Dağıstan ve Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti´ni kurdular ve 6 Ekim 1918 tarihinde Derbent´i ele geçirdiler. 1920 yılına kadar Kızılordu Birliklerine karşı bölge halkı mücadele etti, fakat bölgeyi işgal etmesine engel olamadı. Bölge, tekrar Rusların hâkimiyetine girdi. İkinci dünya savaşında, Almanlara karşı ülkelerini savunmalarına rağmen bölge halkı, Rusların büyük bir zulmüne maruz kaldı. Dağıstan ve Çeçenistan´daki Müslümanlar, 1944 yılında Sibirya´ya sürgün edildiler.
Cehar Dudayev
Ailesi 1944 yılında Sibirya´ya sürgüne gönderilirken, 15 günlük bir bebekti. Orta öğrenimini Sibirya´da gördü. 1962 yılında Tamboy Askeri Yüksek Pilot Okulu´ndan, 1966 yılında da Uzak Mesafe Uçakları Pilot ve Mühendis Yetiştirme Okulu´nu, 1974 yılında da Gagarin Harp Akademisini bitirdi. Sovyet tarihinde Stratejik Hava Kuvvetlerinde, Tümen komutanı olmayı başaran ilk Müslüman oldu. SSCB tarafından başarılandan dolayı 12 madalya ile ödüllendirildi. 1989 yılında Estonya´da Stratejik Hava Kuvvetleri Filoları Komutanlığı yaparken, Baltık ülkelerinde çıkan bağımsızlık hareketlerini bastırmakla görevlendirildi. ?Yurdunun bağımsızlığı için mücadele eden bir halkın üstüne, bomba atamam.´ diyerek, görevini yerine getirmeyince; Moskova tarafından birliği ile birlikte Grozni´ye sürgün edildi. 1990 yılı Mayıs ayında da görevinden istifa etti. Kasım 1990 yılında Çeçen Halk kurultayı toplandı ve İcra Kurulu başkanlığına seçildi. Ağustos 1991 yılında Gorbaçov´a karşı girişilen darbe teşebbüsü sırasında, darbecilerin karşısında yer aldı. Kasım 1990´da toplanan, Çeçen Halkının Kurultayı´na davet edildi ve sonradan "Çeçen Ulusal Kongresi" adını alan bu halk meclisinin, icra kurulu başkanlığına seçildi.
Cevler Dudayev
19-21 Ağustos 1991de Gorbaçov´a karşı girişilen başarısız darbe teşebbüsü sırasında, darbecilerin karşısında yer aldı. Akabinde, darbecilerle işbirliği yapan Çeçen-İnguş Cumhuriyeti Hükümetini düşürmek için, başlatılan halk hareketinin, başına geçti. Aydınlar ve tüm Çeçen halkı, kendisini destekledi. 27 Ekim 1991´de yapılan seçimlerde, % 85 oranında aldığı oyla, Çeçenistan Cumhurbaşkanlığına getirildi. Cehar Dudayev 1 Kasım 1991 günü yaptığı konuşmada, 6 Eylül 1991 tarihi itibariyle Çeçen İnguş Cumhuriyeti´nin bağımsızlığını ilan etti. Rusya Federasyonu Başkanı Borist Yeltsin bunu tanımadı ve 7 Kasım 1991 tarihinde Çeçenistan´da olağanüstü hâl, Cehar Dudayev ve hükümet üyelerini terörist ilan etti. 11 Kasım 1991 günü de Özel Spetsnaz Komandoları´ndan 622 kişilik bir birliği, Grozni´ye sevketti. Cehar Dudayev kuvvetleri bunların hepsini esir alıp, Kuzey Osetya´daki Rus birliklerine teslim etti. Bu arada İnguş Halk Cumhuriyeti toplandı ve Çeçen İnguş Cumhuriyeti´nden ayrılıp, Rusya Federasyonu´nda İnguş Özerk Cumhuriyeti olarak kalmayı kabul etti.12 Mart 1992 günü yapılan oylamada Çeçen Cumhuriyeti Parlamentosu Çeçen Cumhuriyeti Anayasasını resmen kabul etti. Bu arada Borist Yeltsin´e bağlı kuvvetler, Rusya Federasyonu Parlamentosunu kapattı ve Anayasanın feshedildiğini ilan ettiler. 31 Mart 1992 tarihinde de kısaca Rusya Federasyonu Anlaşması olarak adlandırılan (Rusya Federasyonu içerisindeki Egemen Cumhuriyetlerin iktidar organlarıyla, Rusya Federasyonu´nun iktidar organları arasında, Yasama ve Yetkinin Dağıtımı üzerine) anlaşmayı imzaladı. Bu anlaşmayı iki özerk cumhuriyet imzalamayı reddetti: Tataristan ve Çeçen Cumhuriyeti. 12 Aralık 1993 tarihinde, Rusya Federasyonu yeni Anayasa oylaması ve parlamento seçimleri yapıldı.
21 Mart 1994 günü Rusya Federasyonu temsilcisi Sergei Feilatov ile Çeçenistan devlet Bakanı Aslanbek Akbulatov arasında yapılan görüşmede, Rusya tarafı; Çeçenistan´a en fazla Tataristan´a tanınan özerklik statüsünü verebileceğini, bağımsızlığını asla kabul etmeyeceğini belirtmesi üzerine, görüşmelerde anlaşma sağlanamadı. 7 Aralık 1994 günü Rusya Federasyonu Güvenlik Konseyi toplandı ve Çeçenistan´da Anayasal Düzenin sağlanması kararı aldı.
Rusya´nın, 11 Aralık 1994 tarihinde, Çeçenistan´a karşı başlattığı işgal ve soykırım hareketine karşı; Cehar Dudayev, ?100 yıl köle olarak yaşamaktansa, bir gün şerefli ve başı dik durmayı tercih ederim. Son Çeçen canını vermeden, Ruslar ülkemize hâkim olamaz.? diyerek, halkına "Cihad" emrini verdi. Dudayev´in önderliğindeki Çeçen halkı, iki yıla yakın bir süre, şanlı bir mücadele verdi.
Ruslar, defalarca Dudayev´i füzeyle öldürmeye teşebbüs etmiş, her defasında yanlış yeri vurmuşlardı. Cehar Dudayev, uydu telefonunu kullanıyordu. NSA yerini ve koordinatlarını belirledi ve Başkan Clinton´a, Moskova ziyaretindeyken bildirdi. Clinton da Boris Yeltsin´in yeniden Başkan seçilmesini istiyordu. Çeçen lider Cehar Dudayev´in yerini ve koordinatlarını, Yeltsin´e bildirdi. Ruslar, Dudayev´in bulunduğu yeri, 21 Nisan 1996 günü füzelerle bombardımana tabi tuttular ve şehid ettiler.
Zelimhan Yandarbiyev
Çeçenler Cehar Dudayev´in yerine Zelimhan Yandarbiyev´i Başkanlığa getirdiler. Genel Kurmay Başkanı Aslan Mashadov ve Şamil Basayev´in askeri başarıları sayesinde Ruslar, Ağustos 1996´da, barışa yanaşmak zorunda kaldılar. 31 ağustos 1996 günü Dağıstan´ın Hasavyurt şehrinde; Rusya tarafından Aleksander Lebed ve Çeçenistan tarafından da Aslan Mashadov arasında, bir anlaşma imzalandı ve iki ay içerisinde tüm Rus askerleri Çeçenistan´dan çekildi.
İmam Mansur
Şeyh Şamil
