Maden yatakları yönüyle zengin bir yapıya sahip olan Hakkari’de, özel şirketler tarafından çinko ve kurşun üretimi yapılıyor. Türkiye'de üretilen 900 bin ton çinkonun 100 bin tonu Hakkari’de çıkartılıyor. İlk başlarda küçük aile şirketleri ile başlayan ve gittikçe büyüyen maden sektörü, arazi sahipleri ile madencileri karşı karşıya getiriyor. Son yıllarda madenleri yabancı şirketlerin çıkarmasına ise maden sahalarında arazileri olan köylüler ve aşiretler tepki gösteriyorlar. Çıkan olaylarda bazı maden sahaları ateşe verilirken arazi üzerindeki anlaşmazlıklar yüzünden köylüler arasında da çatışmalar ortaya çıktı.
AŞİRETLER VE KÖYLÜLER MADEN GELİRİNDEN PAY ALIYORLARDI
1990’lı yılarda boşaltılan ve uzun süre kimsenin gidemediği köylere 2000’li yıllarda kısmi geri dönüşlerle birlikle Hakkarililer, ilk etapta küçük aile şirketleri kurarak çinko ve kurşun maden üretimi yapmaya başladılar. Kentte gittikçe önemli bir sektör haline gelen madencilikte peş peşe yeni şirketler farklı sahalarda aramalara başladılar. Sektör büyüdükçe sorunları da beraberinde getirdi. Hali hazırda bulunan 123 maden şirketi işsiz köy gençlerine istihdam sözü veririken aşiretleri de yıllık gelirlere pay ortağı yaptılar. Her köyün ileri geleni maden ruhsatı olan bir firma ile anlaştı, köylüye ise yıllık gelirin 10/1’i verildi. Ancak bu durum, köylüler ve aşiretler arasında çatışmaların yaşanmasına yol açtı.
KAVGALAR NEDENİYLE BAZI MADEN OCAKLARI İŞLETİLEMİYOR
Maden çıkarılan çok sayıda vadi güvenlik gerekçesiyle yasaklanırken aşiretler arasında yaşanan kavgalar nedeniyle Kavaklı köyü maden ocağı yaklaşık 3 yıldır üretim faaliyetlerini durdurmuş durumda. Zor durumda kalan maden firmaları ise çareyi yabancı ortaklarda buldu. Bölgenin değişik noktalarında tespit edilen madenler için maden ruhsatı alan yerli firmalar, aşiretleri paydan muaf tutmak için yabancı şirketlerle anlaştı. Yabancı yatırımcılar Hakkari’de yatırım yapmak için devletin ilgili birimleriyle temaslar kurarak bu yöndeki düşüncelerini ve projelerini paylaşıyorlar.
'BÖLGEDE ÇIKAN MADENLER TIRLARLA İRAN'A GİDİYOR'
Hali hazırda İngiltere, Avrupa, Katar ve Amerikalı birçok yatırımcı Hakkari’nin maden rezervlerine ortak olmuş durumda. Yerli ve yabancı maden şirketlerinin eliyle bölgeye dışarıdan getirilen şirketler, Hakkarili gençler yerine kendi personellerini buradaki maden sahalarında istihdam etmeye başladı. Bu firmaların önde gelenlerinden birisi de İranlı Nevrozi şirketi de yerel madenciler arasındaki çekişmeyi fırsata dönüştürüp ortaklık ya da stratejik işbirliği ile bölgede çıkarılan maden çinko ve kurşunu tırlarla İran’a ihraç ediyor.
‘ORTADA KALAN AŞİRETLER MADEN SAVAŞLARI BAŞLATTI’
İsmini vermek istemeyen geçmişte maden işletmiş bir yetkili yaşanan süreci doğrulayarak “Bölgedeki gizli sermaye ortakları, aşiretleri madenlerden muaf etmeyi başardı. Gençler ise işsiz bırakıldı. Gelinen aşamada aşiretler arasında ise anlaşmazlıklar ve tatsızlıklar yaşanıyor. Böyle devam etmesi halinde maden kavgalarının ileride kan davalarına dönüşeceği korkusu içerisindeyiz” ifadelerini kullandı.
