Ekonomik, hukuki ve siyasi istikrar sorunları hem maddi kayıplara neden oluyor, hem de beşeri kayıplara yol açıyor. Beşeri kayıpların başında Beyin göçü geliyor.
Vasıflı insan gu?cu?, uzman is? gu?cu? yetis?tirmek ic?in her u?lke bu?yu?k kaynaklar ayırır. Bir u?lkenin yetis?tig?i vasıflı insanlar, genc?ler, bilim adamları, hekim, mu?hendis, bas?ka u?lkeye gidip, orada kalıp c?alıs?maya bas?larsa, bu katlanılan maliyetin atıl kalması demektir. Bu s?ekildeki insanların go?c?u?ne "Beyin go?c?u? (brain drain)" deniliyor.
Go?c? veren u?lkeler gelis?mekte olan u?lkelerdir. Yani beyin go?c?u? temelde gelis?mekte olan u?lkelerden gelis?mis? u?lkelere yo?nelik bir kaynak aktarımıdır.
Beyin go?c?u?nu?n, is?sizlik, c?alıs?ma ve aras?tırma imka?nları, demokrasi sorunu gibi c?es?itli nedenleri olabilir.
Beyin go?c?u? ilk ve ortac?ag?larda kilise baskısı ve fikir baskısı ve siyasi nedenlerle ortaya c?ıkmıs?tır.
Avrupa´da en bu?yu?k beyin go?c?u? I?kinci Du?nya Savas?ı o?ncesi Hitler nedeniyle olmus?tur. En bu?yu?k go?c?u? alan u?lke de ABD olmus?tur. Albert Einstein da Almanya´dan ABD´ye go?c? eden bilim insanlarından biridir. ABD´ye go?c? edenler, ABD´nin bilim, teknik ve eg?itim alanında kalkınmasına bu?yu?k katkı yapmıs?lardır.
ABD´den sonra Hitler´den kac?an beyinlerin gittig?i ikinci adreste Tu?rkiye´dir.
Hitler Avrupası´nda dig?er u?lkeler savas? ic?inde oldug?u ic?in, Atatu?rk´u?n talebi ile Tu?rkiye´ye de Almanya´dan c?ok sayıda vasıflı insan geldi.
Tu?rkiye 1933 yılında u?niversite reformu yaptı. Daru?lfu?nun kaldırıldı, adı I?stanbul U?niversitesi oldu. I?stanbul U?niversitesi´nin kurulus?u ve gelis?mesi Alman profeso?rlerin desteg?i ile gerc?ekles?ti.
Aynı s?ekilde bunlardan bir kısmı da Ankara´da hizmet verdi.
Alman profeso?rlerden Fritz Neumark, Tu?rkiye´de 1933-1953 arasında yirmi yıl kaldı. I?lk yıllarda Tu?rkc?e´ye hakim oldu ve I?ktisat Faku?ltesi Maliye Ku?rsu?su?´nu?n kurulmasında da etkili oldu. Ayrıca 1950 yılında yu?ru?rlu?g?e giren Tu?rk Vergi Sistemi´nde reform komisyonunda go?rev aldı.
Bu gelenlerden birc?og?u kamu reformunda go?rev aldılar.
16 Nisan 2017 referandum sonrası, Tu?rkiye´den beyin go?c?u? arttı. Tu?rkiye´nin kaynak harcayarak eg?ittig?i genc?ler, beyin go?c?u? ile bas?ka u?lkelere gidiyor. Bu artıs?ı yurt dıs?ında is? bas?vuruları ve vatandas?lık arayanların artmasından anlıyoruz.
Beyin go?c?u? Tu?rkiye ic?in kars?ılıg?ı olmayan bes?eri sermaye kaybına yol ac?maktadır.
Bes?eri sermaye kalkınmanın en o?nemli ayag?ıdır. Bu sermayenin kaybı, u?lke kalkınmasını da olumsuz etkiliyor.
Bugu?n tersine eg?er c?o?zu?m bulunmazsa, Tu?rkiye genc? beyinleri kaybedecektir.
Tu?rkiye´den genc?lerin gitmesinin do?rt temel nedeni var:
1. Genc? aras?tırmacılara maddi ve manevi imkan veremiyor. Tu?rkiye´de Ar-Ge harcamalarının GSYH ic?indeki payı son yıllarda artmakla birlikte, halen OECD ortalamasının yarısı kadardır. 2016 yılında AR-GE harcamalarının GSYH´ye oranı, yu?zde olarak; Hindistan´da 7.5, C?in´de 6.3, ABD´de 2.8, AB ortalaması 1.8´dir. Tu?rkiye´de ise 0.9´dur.
2. OECD her yıl 35 u?ye u?lke ic?in genc?lerde "is?siz ve eg?itimsiz genc?" oranlarını ac?ıklıyor. I?s?siz ve eg?itimsiz genc? oranı en yu?ksek olan u?lke Tu?rkiye c?ıkıyor. Tu?rkiye ic?in bu oranlar OECD tarafından 2013 yılında yu?zde 29.8, 2015 yılında yu?zde 28.4 olarak ac?ıklandı. Tu?rkiye´den sonra ikinci sırada Yunanistan ve I?talya geliyor.
TU?I?K de 15-24 yas? genc?lerde is?sizlik oranını genelde yu?zde 20 ve istihdamda ve eg?itimde olmayan genc?ler oranını da yu?zde 28 dolayında ac?ıklıyor.
I?s?siz kalan genc?ler c?ıkıs? yolu ic?in gidiyor.
3. U?niversitelerde ve kamuda liyakat esası kalmadı. U?niversite rekto?r atamalarından ve kadro tahsislerinden bu durumu daha net go?rebiliyoruz. Kamuda ve u?niversitelerde tek kriter siyasi yandas?lıktır. Aslında devlete c?o?reklenen FETO? sorununda da bunun zararlarını yas?adık. C?u?nku? onlar da kadroları liyakate go?re deg?il, tarikata go?re doldurmus?lardı.
Siyasi kayırma gec?mis?te de vardı. Fakat uzmanlık gerektiren is?ler ic?in liyakat aranırdı. Yandas? kayırmanın liyakatin o?nu?ne gec?mesi cumhuriyetin hic? bir do?neminde bugu?nku? kadar c?arpıcı olmamıs?tır.
Maalesef Tu?rkiye gibi toplumlar, siyasi tuzak olarak istismar edilen ve aslında I?slam´a da zarar veren, I?slami kurallar ve yorumlarını tartıs?maktan "genc?ler neden gidiyor?" sorusunu tartıs?maya zaman bulamıyor.
